Հալէպ («Արեւելք») «Գերեզմանատուն առաջին մտնողները եղանք, շրջանին մէջ մարդ մարդասանկ չկար եւ դուռը հրեցինք ու ներս մտանք» ըսաւ Հալէպահայ Ն. Յ.ն որ երէկ իր բարեկամին հետ յաջողած է մուտք գործել 5 տարիէի ի վեր պատերազմական գօտիի մաս կազմող Հալէպի Ազգային գերեզմանատուն:
Վերջին տաս օրուան ընթացքին Սուրիոյ բանակի Հալէպի մէջ գրանցած ձեռքբերումներուն շնորհիւ սկսած է կարելի դառնալ հասնիլ քաղաքի այնն հատուածները, որոնք անցնող գրեթէ տարիներուն դարձած էին զինուորական գործողութիւններու թատերաբեմ եւ ընդհանրապէս կը գտնուէիին ահաբեկիչ զինեալներու տիրապետութեան տակ:
«Մի քանի գերեզմաններ կային» շարունակեց ան ըսելով , որ «հրթիռներու բեկորներ ստացած էին, բայց ատոնք քիչ են: Մենք Մատուռին մէջ աղօթեցինք, ուր երեւի հինգ տարիէ ի վեր ոչ մէկ աղօթք հնչած էր: Մեր ընտանեկան դամբարանն ալ այցելեցինք ու հոն ալ մոմ վառեցինք: Չէի պատկերացներ այս վիճակին մէջ տեսնել գերեզմանատունը մանաւանդ, որ անոր շուրջ ծանր բախումներ եղած էին: Բաւական դժուարութեամբ հասանք: Անցարգելներէն մէկուն վրայ բանակի զինուորներ արգիլեցին մեր երթը, անշուշտ ապահովական մտավախութիւններով, բայց ջանք թափելէ եւ մեր մօտ եղած մոմերը ցոյց տալէ ետք ըսինք, որ պիտի այցելենք մեր շիրիմները:Անշուշտ միշտ բաց եւ յայտնի ճամբաներէ կը քալէինք խուսափելու համար ականներէ»:
Մեր զրուցակիցը, նկարագրելով ընդհանուր իրադրութիւնը ըսաւ, որ գերեզմանին շուրջ ահաւոր ամայութիւն էր: «Փորձեցի Յակոբ Օշականին շիրիմը գտնել, բայց անհնար էր: Ահաւոր գէշ զգացումներով հեռացանք գերեզմանէն: Ի՞նչ ըսեմ՝ տխուր էի՞ կամ ուրախ, ես ալ չեմ գիտեր: Ունեցած զգացումներուս անուն չկրցայ տալ: Պարզապէս հայու ճակատագիր, անտէր գերեզմաններ, որոնց շատերուն տէրերը այսօր չկան, բայց յոյսով ենք որ կը վերադառնան»: