15.09c
Երեվան
ուրբ, ապր 19
Յամենայն դէպս անձամբ լիայոյս եմ, որ կարելի է զգօն ու սթափ քայլեր ձեռնարկել մշակելու այնպիսի համապարփակ ծրագիր, որի միջոցով կիրագործուի հայկական կրթօճախները յարատեւ ծաղկուն ու արժանավայել կերպով պահել ու պահպանելու առաքելութիւնը: Ինչպէս դա ապացուցել են տարբեր ժամանակաշրջաններում ծառացած բարդ իրավիճակների դէմ փայլուն ճակատով յաղթանակած մեր հայորդիները՝ կուլ չգնալով օտարամէտ եւ մեր ազգային նուիրական սկզբունքներին անյարիր գաղափարներին:
«Արեւելք»ի հարցերուն կը պատասխանէ Իրանի հայկական համայնքի կրթական գործիչներէն ՝ Վիոլէթ Յարութիւնեանը։
-Վերջերս Պարսկաստանի Նոր Ջուղայի մէջ Պարսկերէն լեզուով ձեր աւարտաճառը պաշտպանեցիք, նիւթ ունենալով՝ «Բարոյագիտութեան ուսուցումը հայկական դպրոցներէն ներս», որուն համար բարձր գնահատականի արժանացաք։ Խնդրեմ այս մասին կը բացատրէ՞ք:
Շուրջ երեսուն տարի առաջ աւարտել եմ հայոց լեզուի եւ գրականութեան ճիւղը Սպահանի պետական համալսարանում՝ լիսանս մակարդակով, իսկ երեք տարի առաջ ընդունուեցի «Փայամէ Նուռ» պետական համալսարանի ուսումնական ծրագրի ճիւղում՝ գերլիսանսի մակարդակում, որտեղ հէնց սկզբից ինձ նպատակ ճշդեցի վերլուծել բարոյագիտութեան ուսուցման ինչպիսութիւնը եւ որպիսութիւնը Իրանի հայոց դպրոցներում: Առ այն, որ այս թեմայով նախապէս որեւէ ուսումնասիրութիւն չէր կատարուել՝ որոշեցի իմ կարեաց ուժերի չափ, որպէս կրօնի եւ հայերէն առարկաների ուսուցիչ, իրական եւ յստակ պատկեր ներկայացնել այս կապակցութեամբ: Ուստի ընտրեցի Իրանի Նոր Ջուղայի Հայոց Ազգային «Արմէն» ուսումնական կրթահաամալիրի միջնակարգ օղակի 9-րդ, 10-րդ եւ 11-րդ դասարանները եւ ուսումնասիրեցի պարսկալեզու եւ օտարալեզու աղբիւրներ, որոնք բնականաբար սակաւաթիւ էին, ի հարկէ գտայ նիւթին մօտ աղբիւրներ, բայց բնականաբար ոչ նոյնը: Կրթահամալիրի տնօրինութեան արտօնութիւնը ստանալով, հարցազրոյց վարեցի նշեալ կրթահամալիրի կրօնի միւս երկու դասատուների եւ իններորդ, տասներորդ ու տասնմէկերորդ դասարանների աշակերտ-աշակերտուհիների հետ՝ հաւաքագրելով նրանց կարծիքներն ու տեսակէտները, որոնք բաւականաչափ ինձ օգնեցին ճշդուած նիւթը վերլուծելու եւ խմբագրելու դժուարին գործում: Աշխատութեանս հարկաւոր էին նաեւ կրօնական փոքրամասնութիւնների համար կազմուած դարձեալ իններորդ, տասներորդ եւ տասնմէկերորդ դասարանների կրօնական ուսուցումների պարսկալեզու դասագրքերի վերլուծութիւնը, որոնք մատուցւում են պետական դասապահերին: Հարկ է նշել, որ դրանցից բացի հայերէն դասապահերին դասաւանդւում է նաեւ կրօն առարկան հայերէն լեզուով: Այդ գրքերի վերլուծութեան եւ կազմակերպուած հարցազրոյցների տուեալների համաձայն, եւ ինչպէս նաեւ հիմք ունենալով Աւետարանում մատնանշուած բարոյական առաքինութիւնները՝ յաջողեցի խմբագրել աւարտաճառս բաւականաչափ հարուստ բովանդակութեամբ եւ ըստ այդմ ներկայացնել, թէ քրիստոնէութեան մէջ բարոյական առաքինութիւնները՝ ի թիւս հաւատքը, խոնարհութիւնը, հեզութիւնը, աշխատասիրութիւնը, ողորմածութիւնը, ազնւութիւնը, արդարադատութիւնը, եղբայրասիրութիւնը, ժուժկալութիւնը, համբերատիրութիւնը, ողջախոհութիւնը, որոնց առանցքը կազմում է անշուշտ քրիստոնէական բարոյագիտութեան թագն ու պսակը կազմող՝ սէրը, ինչպէս են մատուցւում հայ աշակերտին՝ նրա մարմինը, սիրտը, հոգին եւ միտքը դաստիարակելու եւ անաղարտ պահելու նպատակով: Տուեալները ցուցադրեցին, որ դասագրքերը պարունակում են՝ քրիստոնէութեան մէջ նշուած եւ հայ եկեղեցու կողմից դասակարգուած առաքինութիւններից կազմուած եւ բաւականաչափ խնամուած նիւթեր, որոնք ջանադրաբար եւ մեծ հոգածութեամբ մատուցւում են հայ աշակերտներին՝ ուսուցիչների լարուած աշխատանքի, ընտանիքների հետեւողականութեան ու կրթահամալիրի տնօրինութեան համագործակցութեան շնորհիւ՝ միաժամանակ վայելելով Սպահանի Հայոց Թեմի կրթական համակարգի բարձր հովանաւորութիւնը:
Սոյն աւարտաճառը, որը յաջողութեամբ պաշտպանեցի 2022 թուականի յուլիսի 5- ին, իր ուրոյն ու նորովի նիւթով մեծ հետաքրքրութիւն ստեղծեց թէ՛ դասախօսական, եւ թէ իրաւարար կազմի շրջանակներում, եւ բարձր գնահատանքի արժանացաւ, որը որակուեց որպէս ողջունելի ձեռնարկ, որտեղ յստակապէս պատկերուած է բարոյագիտութեան բարձր մակարդակի դաստիարակչական աշխատանքը՝ Նոր Ջուղայի Հաոց Ազգային «Արմէն» կրթահամալիրում:
.jpeg)
- Խնդրեմ կը խօսի՞ք ընդհանրապես Պարսկաստանի Հայկական դասաւանդումի մասին, ի՞նչ են դժուարութիւները։
Իբրեւ Նոր Ջուղայում դասաւանդող դասատու, մեծ ուրախութեամբ պիտի յայտնեմ, որ Նոր Ջուղայի հայոց ազգային դպրոցներում՝ պարսկերէն պետական ծրագրի կողքին, որակեալ ձեւով դասաւանդւում են հայոց լեզուի առարկաները՝ արեւելահայերէնով՝ հմուտ եւ ուսեալ տնօրինութեան եւ մասնագէտ ուսուցչական կազմի աչալուրջ աշխատասիրութեան շնորհիւ: Դժուարութիւններից հարկ է նշել, որ հայերէն լեզուին յատկացուած դասաժամերը քիչ են, սակայն կազմակերպւում են արտադասարանային աշխատանքներ, որոնք նպաստում են հայ աշակերտի լեզուի իմացութիւնը զարգացնելու կարեւոր աշխատանքը եւ միաժամանակ հայապահպանման ազդեցիկ գործօններից են համարւում:
- Քանի՞ տարի է հայկական դպրոցներու մէջ կը դասաւանդէք։
Արդէն քսանինը տարի է, որ դասաւանդում եմ հայոց դպրոցներում որպէս պետական պաշտօնեայ: Իբրեւ զեկուցաբեր, 2008 թուականին Սպահանի հայոց թեմի կրթական խորհրդի կողմից երկու ուրիշ գործընկերներիս հետ մասնակցեցի Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան կողմից Լիբանանում կազմակերպուած Հայոց լեզուի 1600-ամեակին նուիրուած սեմինարին՝ նիւթ ունենալով «Կրօն առարկայի դասաւանդման ձեւերն ու մեթոդները՝ Սպահանի հայոց թեմի դպրոցներում»:
-Իսկ որո՞նք են Իրանի մէջ հայկական դպրոցներու մարտահրաւէրները:
Եթէ ցանկանամ շօշափել իրանահայ դպրոցներում առկայ դժուարութիւնները, անշուշտ կան դժուարութիւններ, որոնք այսպէս թէ այնպէս առկայ են սփիւռքահայ ցանկացած կրթօճախում, որին հասկանալի պատճառներով իրազեկ է կրթա-դաստիարակչութեան եւ ինչու չէ նաեւ մշակութային ոլորտում աշխատող իւրաքանչիւր անձնաւորութիւն, իւրաքանչիւր անխոնջ մշակ, որոնցից կարելի է թուարկել հայ աշակերտի երկլեզու լինելը, երբ հիմնականում երկրի պաշտօնական լեզուով՝ այս դէպքում պարսկերէն լեզուով են հրամցւում ուսումնական նիւթերը եւ առարկաները: Միւս դժուարութիւնը կարելի է համարել արտագաղթի հետեւանքով աշակերտութեան թուի նուազեցումը, ի հարկէ այս վերջին տարիների ընթացքում որոշ իրերի բերումով կասեցուել է այդ հոսքը... ժամանակի պահանջով տեղի ունեցող տեղաշարժերը, հոլովոյթները, նոր սերնդի համար, կամայ թէ ակամայ մարտահրաւէրներ են նետում, որոնցից իւրաքանչիւրը իր մաշտապով ու ծաւալով իր լուծումն է պահանջում եւ որոնց դիմագրաւելու համար հարկաւոր է լրջախոհութիւն, զգօնութիւն եւ համբերատարութիւն, եւ ի հարկէ զերծ մնալով նախապաշարմունքներից միանշանակ:
Յամենայն դէպս անձամբ լիայոյս եմ, որ կարելի է զգօն ու սթափ քայլեր ձեռնարկել մշակելու այնպիսի համապարփակ ծրագիր, որի միջոցով կիրագործուի հայկական կրթօճախները յարատեւ ծաղկուն ու արժանավայել կերպով պահել ու պահպանելու առաքելութիւնը: Ինչպէս դա ապացուցել են տարբեր ժամանակաշրջաններում ծառացած բարդ իրավիճակների դէմ փայլուն ճակատով յաղթանակած մեր հայորդիները՝ կուլ չգնալով օտարամէտ եւ մեր ազգային նուիրական սկզբունքներին անյարիր գաղափարներին:
Հարցազրոյցը՝ «ԱՐԵՒԵԼՔ»Ի
