23.09c
Երեվան
չրք, սպտ 24
Եթէ կը յիշէք, իսկ ան, որ չի յիշեր, կ՛արժէ մատնանշել, որ Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմի սկիզբը, երբ պաղեստինեան ու ձախակողմեան ուժերը միացած էին եւ Լիբանանի մէջ յատկապէս քրիստոնէութեան լինել-չլինելու հարցը կար, կարեւոր ազդակ մը զարգացաւ եւ մեծ թափով ձեւ ստացաւ` լիբանանեան քրիստոնեայ ուժերու ներկայութիւնը:
Փաղանգաւոր, ազատական, Հարաս Էլ Արզ եւ այլ խմբաւորումներ Փիեր Ժեմայելի, Քամիլ Շամունի եւ այլ քրիստոնեայ ղեկավարներով զինեալ խմբակներ ստեղծեցին: Ժամանակ մը ետք իւրաքանչիւրը գտաւ իր հովանաւորը եւ փոխանակ արտաքին թշնամիին դէմ կռուելու` ներքին մաքրագործումներու սկսան:
Պատահեցաւ նոյնիսկ, որ իրարու զաւակ սպաննեցին:
Սակայն երբ հասաւ պահը, որ հայրենիքը պիտի կորսուէր, բոլոր հարցերը մէկ կողմ դրին եւ «Լիբանանեան ճակատ» խորհուրդը կազմեցին, միացուցին ուժերը եւ Լիբանանեան ուժեր ստեղծեցին, անձնական եսերը միաձուլուեցան հայրենիքի փրկութեան ի սպաս, մինչեւ իսկ Լիբանանեան ուժերու անդամ Պաշիր Ժեմայելը հանրապետութեան նախագահ ընտրուեցաւ: «Լիբանանեան ճակատ»-ի նախագահն ալ Պուլոս Նաաման գերապայծառն էր, որ օրուան մարոնի պատրիարքի ներկայացուցիչն էր:
Այսպէս, Քամիլ Շամունի հնարքն էր եւ` մտածումը, որ ամբողջ մեծապետական ծրագիրի մը յաջողութեան առջեւ պատ դրաւ եւ ուղղութիւն փոխեց:
Ինչո՞ւ այս արագ ակնարկը:
Բազմիցս գրած եմ եւ կը հաւատամ, որ հաւաքական կամք ներկայացնող, քաղաքական եւ ռազմական որոշում որդեգրող Հայաստան-սփիւռք համակարգող մարմին մը աւելի զօրաւոր եւ անխախտ կը պահէ Հայաստանի քաղաքական, տնտեսական, գոյութենական օրակարգը:
«Լիբանանեան ճակատ»-ի անդամները, ինչպէս ըսի, իրարու զաւակ սպաննած, զիրար ֆիզիքականօրէն ոչնչացնելու մարտական քայլեր առած ուժեր էին: Սակայն երբ հարցը Լիբանանի մէջ քրիստոնէութեան լինել-չլինելու հասաւ, նոյնիսկ արեան վրէժը մէկդի դրուեցաւ, եւ միասնակամութեամբ Լիբանանի մէջ քրիստոնէութիւնը պահեցին:
Ի՞նչը կ՛արգիլէ այսօր Հայաստանի մէջ ազգային ուժերը համախմբելու, միասնականութեան, զօրակցութեան եւ ամրապնդման քայլեր առնելու: Ո՞վ արգիլած է միասնակամութիւնը, եւ ինչո՞ւ այսքան պառակտում: Ամէն ինչ անպայման իշխանատենչութեան օրակարգով պէտք չէ դիտել: Ընդհակառակն, այսօրուան համազգային անտարբերութեան եւ անզօրութեան դիմաց պատմական քայլեր պիտի առնուին, այլապէս ամբողջ ժողովուրդ մը պիտի կրէ այդ քայլերու չգոյութեան հետեւանքները:
Հաշուետուութիւնը ուշ կամ կանուխ կ՛ըլլայ: Սակայն ուշ է եւ ապարդիւն, եթէ բան մը կորսնցուցած ըլլանք:
Յակոբ Լատոյեան
«Ազդակ»
