24.09c
Երեվան
շբթ, ապր 20
Որքան յաջող էր օրին Աստուածաշունչի գրաբար թարգմանութիւնը, այնքան խեղճ եղաւ անոր աշխարհաբար թարգմանութիւնը 1853-ին, հակառակ այն իրողութեան որ զայն կը գլխաւորէին բաւական ընտիր հայկաբաններ: Ենթադրելի է, թէ մեր աշխարհաբարը տակաւին խեղճ էր եւ ի զօրու չէր նման բարդ թարգմանութիւն մը յաջող կատարելու:
Դժբախտաբար հետագային ալ անհրաժեշտ կամ բաւարար միջամտութիւններ չեղան, եւ Աստուածաշունչի աշխարհաբար թարգմանութիւնը,− այն որուն տէրն է Bible society (Սուրբ գրոց ընկերութիւն) կոչուածը,− պահեց իր հիմնական թերութիւններուն մեծ մասը:
Այս տխուր մտածումներով տարուեցայ, երբ վերջերս նորէն կը կարդայի զայն:
1.Ահաւասիկ երկու օրինակներ՝ իրենց գրաբար բնագրերով.
***Կայէն իր Աբէլ եղբօր վրայ ելաւ ու սպաննեց զանիկա :
---Յարեաւ Կային ի վերայ Հաբելի՝ եղբօր իւրոյ, եւ սպան զնա (Ծն. 4/8):
Խնդրոյ առարկան՝ յարեաւ բային տրուած ելաւ թարգմանութիւնն է:
Կայէն ի՞նչ պէտք ունէր եղբօր վրան ելլելու՝ սպաննելու համար զայն:
Տեսնուա՞ծ բան է, որ մարդ իր զոհին վրայ ելլէ ու յետոյ սպաննէ:
Յառնել ի վերայ՝ պարզապէս կը նշանակէ յարձակիլ, եւ այս բայով ալ պարտ էր թարգմանել այդ համարը՝ նման անհեթեթութիւն չստանալու համար:
2.Իսկ աւելի անդին կը կարդանք.
*** Նոյ տապանին ծածկոցը վերցուց ու նայեցաւ, եւ ահա երկրին երեսը ցամքեր էր...
---Եւ եբաց Նոյ զձեղուն տապանին զոր արար...(Ծն. 8/13):
Ինչպէս կը տեսնենք, գրաբար ձեղուն-ը թարգմանուած է ծածկոց:
Աշխարհաբար ընթերցողը ի՞նչ պէտք է հասկնայ ծածկոց-ով, տապան մը ինչպէ՞ս կրնայ ծածկոց ունենալ, մանաւանդ որ տապանի կառուցումի ամբողջ տեւողութեան ոչ մէկ տեղ ակնարկուած է «ծածկոցի» մը:
Մինչդեռ շատ յստակ է գրաբարի ձեղուն-ը. տապանի առաստաղին հսատատուած լուսամուտն է ան, որ Նոյ բացաւ՝ դիտելու համար արտաքին աշխարհը ու գաղափար մը ունենալու համար, թէ ո՛ւր հասած են շրջապատը ողողող ջուրերը:
Ծանօթ.−Ասոնք կը գտնեմ Քանատայի «Հորիզոն» շաբաթաթերթի հոգեւոր բաժնի էջերուն մէջ (5−12 յուլիս 2021), որոնք յատկացուած են տեղւոյն թեմակալ առաջնորդին ու անոր օգնական վարդապետին: Աղէկ, եթէ նման խորթութիւններ մեր եպիսկոպոսներն ու վարդապետներն ալ պիտի չսրբագրեն` նախքան հրատարակութեան տալը, հապա ո՞վ պիտի զբաղի նման գործերով:
* * *
Իսկ հիմա աչք մը նետենք նոյնին աշխարհիկ էջերուն վրայ, ուր չենք գտնուած երկար ատենէ ի վեր՝ մեր կամքէն բոլորովին անկախ:
*** «Յանձնաժողովը հրատարակեց յայտարարաութիւն մը, զորս կրնաք կարդալ»...
---Այնքան ատեն, որ աշխարհաբարը չորդեգրէ մէկ ու միասնական «որ» յարաբերական դերանունը՝ իբրեւ ուղիղ խնդիր, ապա այս սխալները միշտ ալ պիտի «զարդարեն» մեր մամուլը:
Ուրեմն՝ յայտարարութիւն մը, որ կրնաք կարդալ եւ յայտարարաութիւններ, որ կրնաք կարդալ: Այլ խօսքով՝ հրաժարիլ յաճախանքէն զոր եւ զորս հայցականներուն, որոնք գրաբար են եւ տեղ չունին աշխարհաբարի մէջ: Այս երկուքին փոխարէն կիրարկել մէկ ու միասնական «որ» դերանունը, ինչպէս կ’ընեն ֆրանսերէնը, անգլերէնը, թրքերէնը, արաբերէնը եւ հաւանաբար շատ ուրիշ լեզուներ եւս:
***«Հայութիւնը, Արցախն ու Հայաստանը կանգնած են պատմական մարտահրաւէրներու դէմ յանդիման»:
---Այսպիսի համադասութիւնը՝ հայութիւնը, Արցախն ու Հայաստանը, ընդունելի չէ. սա սխալ մտածուած ու յղացուած համադասութիւն է, որ կը նմանի ըսելու՝ «Մամիկոնեանները, Վարդանն ու Վահանը»...չէ՞ որ Մամիկոնեանները կ’ընդգրկեն արդէն Վարդանն ու Վահանը, որոնք իրենց կարգին Մամիկոնեան են: Այնպէս ալ՝ Արցախն ու Հայաստանը հայութիւն են, ընդգրկուա՛ծ են հայութեան մէջ, ա՛լ իմաստ չունի ըսել՝ հայութիւնը, Արցախն ու Հայաստանը, որոնք երեք անջատ կամ տարբեր հասկացութիւններ չե ՜՜՜ն:
Մտածենք՝ կարելի՞ է այսպէս ըսել՝ «պարտէզին պտուղները, տանձն ու խնձորը»...չենք կրնար, քանի տանձն ու խնձորը պտուղէն տարբեր չեն. պտուղները հասկացութեան մէջ կը մտնեն արդէն:
Ուրիշ սխալ յղացում մը՝ «Երեւանը, Հայաստանն ու Արցախը»:
Սխալ է, քանի Երեւանը ընդգրկուած է Հայաստանի մէջ, ուստի համադասելի հասկացութիւններ չեն ասոնք:
Սխալ համադասութիւններ՝
---կօշիկն ու կապը
---գլուխը եւ ուղեղը
---սուրը եւ կոթը
Սակայն կարելի է ըսել՝ «Սփիւռքը, Արցախն ու Հայաստանը»:
Անցողակի յիշեցնենք նաեւ, որ դէմ-յանդիման պէտք է գրուի միութեան գծիկով:
*** յետ միջօրէի ժամը 2:00-ին
---Պէտք է ըլլայ յետմիջօրէի...կցական բարդութիւն:
***բարի դրացիական սահմաններով...
---Պէտք է ըլլայ բարիդրացիական...կցական բարդութիւն:
*** ցանկացած օրէնսգէտի ցանկութիւնը...
---Մէկ կողմէ քստմնելի ռուսաբանութիւն մը՝ այս ցանկացած-ը, որ պէտք է խնայէր գոնէ մեր հոգեւորականութեան, ու տեղը դրուէր որեւէ: Միւս կողմէ՝ անհանդուրժելի կրկնաբանութիւնը՝ ցանկալի...ցանկութիւնը:
Պարզապէս ահաւոր է:
***«Ան ենթակայ է սպաննութեան»:
---Սպանել կամ սպաննել՝ հաւասարապէս կու տան սպանութիւն՝մէկ «ն»-ով:
*** «Հորիզոն»-ի նոյն հոգեւոր էջերուն մէջ կը գտնենք չը՞լլար:
Որ նոյնութեամբ փոխադրուած է աշխարհաբար Աստուածաշունչէն՝
---«Եթէ աղէկ ընես, ընդունելի չը՞լլար» (Ծն. 4/7):
Յատկանշական է, որ շատ ճիշդ շեշտադրած են թարգմանիչները, սակայն մոռցած են...ապաթարցը՝ չ’ը՞լլար, որու իմացութիւնը նուազ դժուար էր:
Ծանօթ.− Սեղանիս վրայ ունիմ Եհովայի վկաներու մէկ հրատարակութիւնը, ուր գրուած է չ’ը՞լլար ճիշդ ձեւը:
* * *
Եւ վերջապէս առաջնորդ սրբազան հօր «հայրական խօսք»-էն քաղուած (էջ 6) երեք կոչականներ՝ երեք խայտաբղէտ կէտադրութեամբ.
---Կ’ողջունեմ ձեզ՝ սիրելի շրջանաւարտներ:
---Կը շնորհաւորեմ ձեզ, սիրելի ծնողներ:
---Սիրելի՛ շրջանաւարտներ, երջանիկ զգացէ՛ք:
Մրցոյթ 26.
***Կարելի է չսիրել ու տալ, սակայն... (շարունակէ՛ ասոյթը):
---Կարելի է չսիրել ու տալ, սակայն կարելի չէ սիրել ու չտալ:
***Ո՞ր բառէն առաջ կը դնես «նաեւ» շաղկապը.
---«Գիտէի՞ր, թէ 2000 թուականէն ի վեր գոյութիւն ունի կրիայի միջազգային օրը»:
Գիտէի՞ր, թէ 2000 թուականէն ի վեր գոյութիւն ունի նաեւ կրիայի միջազգային օրը:
***Ինչպէ՞ս կրնաս բեռնաթափել հետեւեալները.
---Դատարանը աւարտեց ընտրություններու արդիւնքներու վիճարկման հարցով գործի քննութիւնը:
Դատարանը աւարտեց ընտրութիւններու արդիւնքներու (վիճարկման) քննութիւնը:
---Կը դիտէինք մեծ ու հսկայական սեւ ամպը, որ վեր կը բարձրանար մարգագետնի մակերեսէն եւ կը ծածկէր արեւուն դէմքը:
Կը դիտէինք հսկայական սեւ ամպը, որ կը բարձրանար մարգագետնէն եւ կը ծածկէր արեւը:
---Երբ խօսնակին յայտարարութիւնը լսելի չէր մեր ականջներուն, կը խնդրէինք իրմէ, որ դարձեալ կրկնէր, ինչ որ ըսած էր:
Երբ խօսնակին յայտարարութիւնը լսելի չէր, կը խնդրէինք որ կրկնէր (ըսածը):
Ճիշդ պատասխապած են՝ Գէորգ Եազըճեան(7), Դանիէլ Թիւֆենքճեան(9), Արմէն Պաղտոյեան(9), Սեդա Գրիգորեան(6), Ռաֆֆի Ստեփանեան(9), Վահէ Աբէլեան(7), Ցոլակ Ապտալեան(8), Պերճ Տէր Սահակեան(8), Մանուէլ Ֆարաճեան(7), Շաքէ Մանկասարեան-Գրոկան(9), Համո Ապտալեան(9), Գրիգոր Սիմոնեան(8), Ալին Գարակէօզեան(8), Լիւսի Տէօքմէճեան(6), Եփրեմ Թոքճեան(7):
Մրցոյթ 27.
***Երբ հարս դարձայ, ուզած կեսուրս չունեցայ, իսկ... (շարունակէ՛ ասոյթը):
***Առաջարկէ՛ երկու տարբերակներ, ուր ջնջուած է կրկնութիւնը:
---Այստեղ բնագիտութեան դասընթացքը պարտադիր դասընթացք մըն է:
ա)...............................................................................................................................
բ) ................................................................................................................................
***Ջնջէ՛ աւելորդաբանութիւնները:
---Համաձայնագիրը կը վերաբերի տնտեսական մարզի մէջ գործակցութեան:
--- Փակ մնացին նաեւ լիբանանեան բոլոր շրջաններու մէջ դպրոցները:
---Առիթներ կը ստեղծէինք տարին մէկ կամ երկու անգամ զիրար տեսնելու համար:
armenag@gmail.com Արմեակ Եղիայեան
