«Այդուհանդերձ, մեր խորին համոզմամբ, Արցախի ժողովրդի ֆիզիքական անվտանգութեան սպառնալիքը կարող է կանխուել, եւ տարածաշրջանում ապրող ժողովուրդների միջեւ տեւական խաղաղութիւն կարող է հաստատուել միմիայն Արցախի Հանրապետութեան տարածքային ամբողջականութեան վերականգնման, գերեվարուած մեր հայրենակիցների ու բռնի տեղահանուածների հայրենի օճախներ վերադարձնելու եւ ազգերի ինքնորոշման իրաւունքի հիման վրայ հակամարտութեան կարգաւորման պարագայում»:
Նոյեմբեր 9-ին հրաւիրուած էր Արցախի Հանրապետութեան Ազգային Ժողովի արտահերթ նիստ, որ կը վարէր խորհրդարանի ղեկավար Արթուր Թովմասեանը:
Օրակարգին մէջ մէկ հարցի քննարկում էր՝ «Արցախի ժողովուրդի ազատ ու անկախ ապրելու անօտարելի իրաւունքի մասին» ԱՀ ԱԺ յայտարարութիւնը:
Նախքան օրակարգային հարցին անցնիլը ՝ ԱԺ նախագահ Արթուր Թովմասեան անդրադարձ կատարեց օրուայ տարելիցին առիթով՝ ընդգծելով արցախեան 3 պատերազմներուն Ատրպէյճանի ցուցաբերած վայրագ ու նենգ նպատակներն ու հայրենիքի նուիրեալներու անուրանալի սխրանքն ու անոնց թողած պատգամը. «Նրանց բոլորի թողած պատգամը թերեւս մէկն է՝ ապրել, արարել, հզօրանալ, այս հողի վրայ: Ուստի պէտք է ապրելով յաղթահարենք այդ ցաւը, ապրելով հզօրացնենք մեր հայրենիքը, որպէսզի յաւերժ ապրի նաեւ մեր հերոսների անունն ու գործը»:
Ներկաները մէկ վայկեան լռութեամբ յոտնկայս յարգեցին արցախեան բոլոր պատերազմներուն նահատակուած հայորդիներուն յիշատակը:
Իր խօսքին մէջ խորհրդարանի ղեկավարը դատապարտեց նախօրէին՝ Նոյեմբեր 8-ին ատրպէյճանական կողմի հերթական սադրիչ եւ յանցաւոր գործողութիւնը՝ ուղղուած խաղաղ բնակչութեան:
Խորհրդարանը միաձայն ընդունեց ԱՀ ԱԺ յայտարարութիւնը «Արցախի ժողովուրդի ազատ ու անկախ ապրելու անօտարելի իրաւունքի մասին»: Յայտարարութիւնն ամբողջութեամբ կը ներկայացնենք ստորեւ.
ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՅԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆԸ ԱՐՑԱԽԻ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԻ ԱԶԱՏ ՈՒ ԱՆԿԱԽ ԱՊՐԵԼՈՒ ԱՆՕՏԱՐԵԼԻ ԻՐԱՒՈՒՆՔԻ ՄԱՍԻՆ
2020 թուականի աշնանը Ատրպէյճանը, Թուրքիայի եւ միջազգային ահաբեկչական խմբաւորումների աջակցութեամբ, անտեսելով միջազգային իրաւունքի հիմնարար սկզբունքները, ակրեսիա է իրականացրել Արցախի Հանրապետութեան հանդէպ եւ 44 օր տեւած պատերազմի արդիւնքում բռնազաւթել է հանրապետութեան տարածքի մեծ մասը:
Իր պատմական հայրենիքից Արցախի բնակչութեան բռնի տեղահանութեան պատճառով հազարաւոր ընտանիքներ են ունեզրկուել եւ հայրենազրկուել, ոչնչացուել ու պղծուել են ազգային-մշակութային եւ քրիստոնէական հարիւրաւոր յուշարձաններ ու կոթողներ:
Մէկ տարի առաջ՝ Նոյեմբերի 9-ին, Ռուսաստանի Դաշնութեան նախագահի միջնորդութեամբ ատրպէյճանա-ղարաբաղեան հակամարտութեան գօտում հաստատուած զինադադարով կասեցուել է արիւնահեղութիւնը: Այդուհանդերձ, մեր խորին համոզմամբ, Արցախի ժողովրդի ֆիզիքական անվտանգութեան սպառնալիքը կարող է կանխուել, եւ տարածաշրջանում ապրող ժողովուրդների միջեւ տեւական խաղաղութիւն կարող է հաստատուել միմիայն Արցախի Հանրապետութեան տարածքային ամբողջականութեան վերականգնման, գերեվարուած մեր հայրենակիցների ու բռնի տեղահանուածների հայրենի օճախներ վերադարձնելու եւ ազգերի ինքնորոշման իրաւունքի հիման վրայ հակամարտութեան կարգաւորման պարագայում:
Կոչ ենք անում միջազգային հանրութեանը, ի դէմս ԵԱՀԿ Մինսկք խմբի համանախագահ երկրների, անյետաձգելի քայլեր ձեռնարկել Արցախի իշխանութիւնների մասնակցութեամբ բանակցային գործընթացը վերսկսելու եւ հիմնախնդրի համապարփակ լուծումն ապահովելու նպատակով:
Ոգեկոչելով հայրենիքի համար իրենց կեանքը նուիրաբերած բոլոր նահատակների յիշատակը եւ արձանագրելով Արցախի ինքնիշխանութեան հռչակման ու դրան յաջորդած գործընթացների օրինականութիւնն ու համապատասխանութիւնը միջազգային եւ ներպետական իրաւական նորմերին, Արցախի Հանրապետութեան Ազգային ժողովը, որպէս բարձրագոյն ներկայացուցչական մարմին, վերահաստատում է՝ ազատ ու անկախ Արցախը պահպանելու 1988 թուականին ստանձնած յանձնառութիւնը եւ Արցախի Հանրապետութեան ժողովրդի վճռականութիւնը՝ հայրենի հողում ազատ ապրելու եւ արարելու իր իրաւունքը պաշտպանելու գործում: