-1.91c
Երեվան
շբթ, նմբ 09
Գրողների միության Կլոր սրահում ՀԳՄ արձակի և հրապարակախոսության մասնաճյուղի հրավերով հավաքվել էին սիրիահայ հայրենադարձ մտավորականներ, գրողներ՝ քննարկելու համար սիրիահայ համայնքին առնչվող հրատապ հիմնահարցեր: Հանդիպումը վարում էր Գրիգոր Ջանիկյանը: Գրողների միության նախագահ Էդվարդ Միլիտոնյանը ներկա սիրիահայերին առաջարկեց նկարագրել Սիրիայի և հատկապես հալեպահայության այսօրվա վիճակը և մտածել, թե ինչով կարող ենք օգնել միմյանց այս դժվարին օրերը հաղթահարելու համար: ՀԳՄ քարտուղար Պետրոս Դեմիրճյանը, դիմելով ներկա գտնվող սիրիահայերին, ասաց. «Մենք բոլորս գիտենք, որ մեր պետությունը, Սփյուռքի նախարարությունը բավական ջանքեր է գործադրում անապահովության մեջ գտնվող մեր հայրենակիցներին օգնելու համար: Որքանո՞վ է ըստ ձեզ պետական աջակցությունը արդյունավետ աշխատում այս ուղղությամբ, ի՞նչ է արվում, որ հայրենադարձվողներն իրենց այստեղ լավ զգան»:
Սիրիահայ գրող, մտավորական Հակոբ Միքայելյանն այս հարցին պատասխանեց. «Արդեն 2 տարի և 4 ամիս է, որ այստեղ եմ, և իմ ասելիքներն արդեն սպառվել են: Այն, ինչ ասել եմ, արդեն բոլորը գիտեն: Փուլ եկավ արևելքի մեր երկու ամրոցներից մեկը, մեր եկեղեցիները, մեր մշակութային ցանցերն ավերվեցին, դպրոցներում հիմա 2000-ից պակաս աշակերտություն կա, երեկ անջատվել է համացանցը, բջջային հեռախոսները: Շատերը զարմանում են, թե ինչպես են դեռ հարատևում այնտեղ մեր մշակութային հաստատությունները, գործում են թերթերը, հանդեսներ են կազմակերպվում: Մի շարք գրողներ պատերազմական թեմաներով գործեր գրեցին: Լալա Միսկարյան-Մինասյանը պատերազմի ամբողջ ընթացքում օրագիր էր պահել, և ահա, լույս տեսավ նրա գիրքը: Ես նույնպես մի շարք պատմվածքներ ունեմ այս թեմայով: Այսօր դեռ 8-10000 հայեր կան Սիրիայում, որոնցից մի մասը չի ուզում լքել իր ծննդավայրը, ունեցվածքը, որոշ ընտանիքներ գալիս են հայրենիք, բայց չեն բավարարվում հայրենիքի ցույց տված ընդունելությամբ: Սա հենց Սփյուռքի նախարարության խնդիրն է: Պետք է հազարավոր հայեր գային հայրենիք, բայց չեկան: Իսկ եթե գային այստեղ, նրանք իրենցով լրացնելու, հարստացնելու էին հայրենիքի կյանքը: Այստեղ եկողները հայությունը սիրող մարդիկ են: Սիրիահայ գաղութը ամենահայ գաղութն է: Եվ ինչ-որ չափով ուրախ եմ, որ որոշ հալեպահայեր մնում են այնտեղ և փորձում են պահպանել համայնքը»:
Ներկայացնում ենք հանդիպմանը ներկաների խոսքերից հատվածներ.
Գրիգոր Ջանիկյան.- Այս ողբերգությունը մեծ է, բայց անակնկալ չէ: Նույն երևույթը մենք տեսանք Սումգայիթում, Բաքվում: Հայը որտեղ էլ լինի, դատապարտված է դանդաղ կամ հանկարծահաս մահվան:
Թորոս Թորանյան. -Ողջունելի է այս հանդիպումը սիրիահայերի հետ Գրողների միությունում, թեև գրողները միջոցներ չունեն հայրենադարձներին օգնելու: Այսօրվա այս հանդիպմանը պետք է տասնյակներով հայեր գային, բայց չեկան, որովհետև հույսները կտրել են, թե իրենց ձայնը տեղ է հասնում: Ի՞նչ կարող ենք ասել այն մարդուն, որ այստեղ գալով աշխատանք չի գտնում: Ըստ իս, եթե պահպանվում է հայ գաղութը Սիրիայում, ապա պահպանվում է Հայաստանի համար: Արաբների հետ մեր փոխհարաբերությունները բարվոք վիճակում պահպանելու համար սա մեծ ուժ է: Սիրիան միակ երկիրն էր, որտեղ մարդիկ չէին սպանվում, որտեղ կային քրիստոնեական տարբեր համայնքներ, բայց ոչ մեկի քիթը չէր արյունում: Անձամբ ես եկել եմ իմ ընտանիքով: Այստեղ եմ մնալու, եթե նույնիսկ հաց չունենամ ուտելու:
Ալիս Հովհաննիսյան.- Ինձ համար մեծ տխրություն է յուրաքանչյուր հայի հայրենիքից հեռանալը և ուրախություն է յուրաքանչյուրի վերադառնալն ու Հայաստանում կամ Արցախում հաստատվելը: Իմ կարծիքով, Հայաստանն այնքան էլ փոքր երկիր չէ, ինչպես հաճախ ասում են և կարող է պատսպարել ամբողջ հայությանը: Սակայն գիտեմ, որ սա չափազանց բարդ խնդիր է և ժամանակի կարոտ: Լավագույն տարբերակը ամեն մի հայի համար այն է, որ գա հայրենիք և շենացնի իր երկիրը և ինքն էլ ապրի ապահով, ուրախ կյանքով:
Գրիգոր Ջանիկյան.-Արդյո՞ք Սիրիայից հեռանալով հայերը որոշ արտոնություններ չե՞ն կորցնում, թեկուզ մեր պահանջատիևության առումով: Սփյուռքահայությունը մեզ համար միշտ մեծ ուժ է եղել և է:
Մանուկ Մանուկյան.- Արդեն 5 տարի է, ինչ սկսվել է պատերազմը: Երկար ժամանակ է, ինչ խոսվում է տարհանման մասին, բայց կառավարական, միջգերատեսչական մարմինները լուրջ չեն զբաղվում այս խնդրով:
Պերճուհի Ավետյան .- Սիրիահայը մուրացկան չէ: Այստեղ տեղափոխված հայերը երկու հիմնական խնդիր ունեն՝ աշխատանք և կեցության պայմաններ:
Գոհար Գալստյան.- Մենք Հայաստանում ապրող հայերի քանակության խնդիր ունենք: Եթե Աստված մի արասցե Հայաստանի կամ Արցախի համար վտանգավոր երևույթներ լինեն, շեներ կան, որ դատարկ են, ուրեմն՝ անպաշտպան: Սիրիայում հայի կյանք փրկելը իմ կարծիքով ավելի կարևոր է, քան գաղութի կյանքը փրկելը: Մենք մեր տեսակը փրկելու խնդիր ունենք: Կարծում եմ, այստեղ եկողների մեծ մասը իրենց հետ բերում են մաքուր պահպանված մշակույթ, նաև արհեստներ: Ուրախանում եմ, որ հրապարակի մետրոյի գետնանցումում սիրիահայերին զբաղեցրած կրպակներից մի փորքիկ միավորում է ձևավորվել:
Հովիկ Վարդումյան.- Իմ կարծիքով, հայ գաղութները վերացնելը գլոբալ խնդիր է, և Թուրքիան փորձում է ըստ ամենայնի օգտվել այս հանգամանքից: Ես՝ որպես զինվոր, կողմ եմ, որ սիրիահայը մնա և զենքով պաշտպանվի: Բայց հայրենիք եկող սիրիահայերին պիտի կարողանանք այստեղ պահել:
Մանուկ Մանուկյան.-Սփյուռքի նախարարությունն ու «Հալեպ» բարեգործականը պետք է պարզեն իրենց փոխահարաբերությունները և ճշգրիտ վիճակագրական տեղեկություններ հավաքեն:
Հանդիպման ավարտին որոշվեց այս հանդիպումը համարել սիրիահայերի խնդիրների քննարկման մի փորձ և պարբերաբար հանդիպել հետագա անելիքները որոշելու համար ու տեղ գտած առաջարկները քննարկել ՀԳՄ վարչության և նախագահության նիստերում:
