5.09c
Երեվան
ուրբ, նմբ 22
Ինչպէս «Արեւելք» նախապէս անդրադարձած էր, այս օրերուն, Փարիզի «Նոր Յառաջ»ը յայտնուած է լուրջ տագնապի մը առջեւ։
Այդ տագնապի պատճառներու վերհանման եւ խնդրի անմիջական լուծում գտնելու նպատակով, օրերս, Փարիզի մէջ կայացած է «Նոր Յառաջ»-ի զօրակցութեան հանրային հանդիպում՝ «Շարունակե՞լ, թէ՞ դադրեցնել» խորագրի ներքոյ, որուն մասնկացած են թերթին ապագայով հետաքրքրուած խումբ մը հայրենակիցներ։
Այս մասին «Արեւելք» տեղեկացաւ Փարիզի «Նոր Յառաջ» պարբերականէն։
Ստորեւ այդ մասին հրապարակուած լուրը՝
Հոկտեմբեր 4-ին, Հայ կաթողիկէ համայնքի Փարիզի աթոռանիստ Ս. Խաչ եկեղեցւոյ դահլիճին մէջ՝ «Շարունակե՞լ, թէ՞ դադրեցնել» հանրային հանդիպումին ներկայ էին «ՆՅ»-ի ապագայով հետաքրքրուած 40 մասնակիցներ։
Երեկոյթին բացումը կատարեց Հայ կաթողիկէ համայնքի Փարիզի ծուխի մշակութային բաժնի պատասխանատու Համբիկ Թալաթինեան, նշելով որ հաւաքուած են որովհետեւ «ՆՅ» նիւթական տագնապի մէջ կը գտնուի, որուն համար պէտք է լուծումներ որոնել։ Ան կարդաց փրոֆ. Ժերար Տէտէեանի՝ «ՆՅ»-ի զօրակցութեան նամակը։
«ՆՅ»-ի անունով խօսք առաւ Ժիրայր Չոլաքեան, որ շնորհակալութիւն յայտնեց թերթին հրաւէրին ընդառաջած ներկաներուն ու նշեց. “առաջին անգամ չէ որ մամուլի տագնապ գոյութիւն կ՚ունենայ։ Անցեալին՝ 2009-ին, «Յառաջ»-ի մէջ լոյս տեսաւ թերթի հրատարակութեան դադրեցման լուրը. խմբագրապետուհի Արփիկ Միսաքեան տագնապի մէջ էր, խմբագրական կազմը տագնապի մէջ էր, ընթերցողները տագնապի մէջ էին եւ համայնքը տագնապի մէջ էր։ Այս իրողութեան ականատես եղած ըլլալով, նախատեսեցինք հանրային այս հանդիպումը կազմակերպել։ Թէեւ «Յառաջ»-ի պարագային՝ որոշումը կայացնողը Արփիկ Միսաքեանն էր, սակայն հաւաքական տագնապ մըն էր։ Ներկայիս ալ որոշում կայացնողը թերթի վարչութիւնը պիտի ըլլայ, սակայն համայնքը, ընթերցողները կրնան թելադրել, լուծումներ առաջարկել փրկելու համար կացութիւնը։ Ընթերցողներն են որ ապրեցուցած են թերթը իրենց բաժանորդագրութեամբ, ընթերցումով եւ այսօր այս ժողովին ներկաները եկած են մասնակցելու հաւաքական խորհրդածութեան, առաջարկներ կատարելու”։
Ժ. Չոլաքեան անդրադարձաւ տագնապի բազմազանութեան. “«Նոր Յառաջ»-ի դիմագրաւած տագնապը բազմաշերտ է՝ քաղաքական է, մշակութային է, տնտեսական է, մարդկային է, սերնդափոխութեան կ՚առնչուի, արհեստագիտական է եւ ռազմավարական է։ Վերջապէս հայութեան լինելութեան կ՚առնչուի։ Մամուլը, տեղեկատուական համակարգը միշտ առաջին դիրքի արտայայտիչն են հաւաքականութեան մը ինքնութեան դրսեւորումին, անոր ներքին հակասութիւններուն ու յաջողութիւններուն, զանազան մարտնչումներուն։
«ՆՅ»-ի ներկայ տագնապը հետեւանք է, գլխաւորաբար, Հայաստանի քաղաքական տագնապին բերումով հայ հասարակութեան երկփեղկումին ու անոր՝ մինչեւ Սփիւռք երկարաձգումին, բայց նաեւ անկախութենէն ի վեր նոր սփիւռքներու գոյացումով արեւմտահայ Սփիւռքի տեղատւութեան։
«ՆՅ»-ի տագնապը անկիւնադարձային երեւոյթ է հայկական լրատուական դաշտին մէջ։ Որովհետեւ ան հազուագիւտ այն լրասփիւռներէն է որ դեռ լոյս կը տեսնէ իբրեւ օրաթերթ (երկօրեայ), հիմնականապէս արեւմտահայերէնով, դասական ուղղագրութեամբ եւ անկախ է կուսակցական պատկանելիութենէ։ Ինչպէս անցեալին «Յառաջ»-ի պարագային, «ՆՅ»-ի պարագային ալ, անկախ մամուլի տագնապը աւանդական Սփիւռքի դիմագրաւած հարցերու ցուցիչն է։ Նկատի առնելով համաշխարհայնացման գործընթացները, ուր հայութիւնը փոքրամասնութիւն է, իսկ արեւմտահայ սփիւռքահայութիւնը՝ փոքրամասնութեան մը փոքրամասնութիւնը, արդեօք պէտք կա՞յ սփիւռքահայ լրասփիւռի։ Ազգային շահերէ մեկնած պէտք կա՞յ ազատ մամուլի, անկախ մտածումի ձայնին, տեղ պէ՞տք է յատկացնել արտայայտութեան բազմազանութեան։
Մամլոյ գոյութիւնը քաղաքական քայլ է, քաղաքական գիտակցութեան արդիւնք, համայնքի անդամներուն իրարու հետ հաղորդակցութեան, համայնքային կեանքի կենսունակութեան նպաստելու միջոց։
Գլխաւոր խնդիրը որ անմիջական լուծումի կը կարօտի՝ ինչպէ՞ս դիմանալ, ինչպէ՞ս շարունակել։ Շարունակել՝ դեռ որքան ժամանակ, ինչպիսի՞ ապահովութեամբ։ Դադրեցնել՝ ի՞նչ հետեւանքներով։ Լրատուական բնատիպը որ ստեղծած ենք, հիմնուած է տպագիր թերթի հրատարակութեան վրայ։ Վերանորոգուելու կարիք ունի, երիտասարդական շունչի կը կարօտի։ Միայն տպագիրով կարելի չէ ճամբան շարունակել։ Միջազգային լրատու դաշտը բազմազան է, ինչպէ՞ս քայլ պահել նորարարութեան հետ։ Հայկական լրատու դաշտի մէջ հայաստանեան լրատու միջոցները կ՚օգտուին միջազգային նպաստներէ, որմէ զուրկ է սփիւռքեանը։ Ինչպէ՞ս գոցել այդ բացը։
Հայաստանն ու Սփիւռքը կը դիմագրաւեն գոյութենական մարտահրաւէրներ, որուն մէջ մամուլը իր դերակատարութիւնը ունի։ Ժամանակները փոխուած են, բնականաբար լրատւութեան օրէնքները եւս փոխուած են, տեղեկատւութեան եւ հաղորդակցութեան նոր միջոցներ ի յայտ եկած են, որոնք անդադար նոր ներդրում կը պահանջեն։ Նոր մասնագիտութեամբ զինուած անձնակազմ։
Թէ ի՞նչ փոխուեցաւ «ՆՅ»-ի գոյութեան 15 տարիներու ընթացքին՝ շատ բան։ Քաղաքական դաշտի մէջ, Հայաստանի պարագային՝ ցնցումները հոգեբանական մեծ եւ անդառնալի հետեւանքներ ունեցան՝ 2009-ին Թուրքիոյ հետ հաշտութեան դաշինքի կնքումի ձախող փորձէն մինչեւ Արցախի ցեղային զտում։ Սերժ Սարգսեանի իշխանութեան տապալումը եւ Փաշինեանի իշխանութեան գալը։ Համաշխարհային ճակատին վրայ Արաբական գարուն, Լիբանանի սնանկացում, Պսակաձեւ ժահր… Ուքրաինայի վրայ Ռուսաստանի յարձակում, Իսրայէլ-Պաղեստին ցեղասպանական ոճիրներ… եւ այս բոլորը իրենց հետեւանքը ունեցան Հայաստան-Սփիւռք յարաբերութիւններուն մէջ։ Այս բոլորը հետեւանք ունեցան նաեւ «ՆՅ»-ի համար, այն աստիճանի, որ թերթին խմբագրական ուղիին չհամակրող ընթերցողներ եւ հովանաւորներ դադրեցուցին իրենց բաժանորդագրութիւնն ու օգնութիւնը։ Շարունակելու համար պէտք ունինք զօրաւոր յենարանի կամ յենարաններու, որ հակառակ միջազգային ու ազգային տագնապալի պայմաններու, կարելի է դիմակայել”։
Հանդիպումի երկրորդ բաժինը յատկացուած էր առաջարկներու եւ դիտարկումներու. եղան գործնական առաջարկներ, տագնապին անմիջական լուծում գտնելու համար, ժամանակ շահելու՝ աւելի երկարաժամկէտ լուծումներու յանգելու համար.
– «ՆՅ»-ի բարեկամներու ընկերակցութիւն մը հիմնել, դրամահաւաքի դիմելու համար, տարեկան հարիւր հազար եւրօ հանգանակելու նպատակով։
– Բաժանորդագրութեան սակը բարձրացնել, նկատի առնելով նամակատարի, թուղթի, մելանի, ելեկտրականութեան ու մարդուժի վարձատրութեան տարիներու երկայնքի սղաճը։
– «ՆՅ»-ի զօրակցութեան մտաւորական մարմին մը կազմել, որ անձեռնմխելի հիմնադրամ մը հաստատէ, թերթին տարեկան կայուն նպաստ հայթայթելու համար։
Եղան նաեւ այլ առաջարկներ՝
– երկօրեան շաբաթաթերթի վերածելու,
– արեւելահայերէն բաժին մը աւելցնելու,
– «ՆՅ»-ի նախկին թիւերը թուայնացնելու եւ այլն…
Սոյն հանդիպումին ներկաները պնդեցին, որ անպայման պէտք է շարունակել «ՆՅ»-ի հրատարակութիւնը։ Կարճաժամկէտ եւ երկարաժամկէտ լուծումներ անհրաժեշտ են։ Հարց տրուեցաւ թէ ի՞նչ գումարի կարիք կայ. կարճաժամկէտ կարիքները դիմագրաւելու համար՝ տարեկան հարիւր հազար եւրօ։ Ներկաներէն Նորվան Սրբազան, յայտնեց որ կարելի է առանց դժուարութեան այդ գումարը հանգանակել, որուն համար պէտք է մարմին մը ստեղծել։
Թ. Շ.
