Արեվելք - Արևելք լրատուական

2705
03/02/2018

«Պալթաճի»

Անցեալ շաբաթ Պէյրութի մէջ դարձեալ անիւներ այրուեցան: Խնդիրը աղբի, սղաճի, ելեքտրական հոսանքի ընդհատման հետ կապ չունէր, այլ քաղաքական կեանքին մէջ նետուած բառի մը հետեւանքով էր, որ ընդամէնը ժամերու ընթացքին տակնուվրայ ըրաւ երկիրը: Գործողութիւնները կը կատարուէին յատկապէս Պէյրութի արեւելեան հատուածի քրիստոնէական շրջաններուն մէջ, ուր ցուցարարներ յարձակում կը գործէին «Թայար ուաթանի հըր» կուսակցութեան («Ազգային ազատ հոսանք») հայահոծ Պուրճ Համուտի մօտ գտնուող «Միրնա ալ շալուհի» շրջանի գլխաւոր կեդրոնատեղիին վրայ:

Տեղի կ'ունենար կրակոց եւ աւելի ուշ դէպքի վայրէն առնուած լուսանկարները կը յիշեցնէին Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմի ամէնէն «վառ» տեսարանները:

Անոնք, որ ականատես եղած են 15 տարի տեւած Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմի տարբեր փուլերուն, «կ'ապրին» այդ պատերազմի վերյուշով: Նոյնիսկ անոնք, որոնք երկար ժամանակէ ի վեր ու նոյն պատերազմին հետեւանքով գաղթած ու հաստատուած են հեռաւոր ափեր, «կը վախնան» այդ պատերազմէն:

Պատերազմը երգի մը, յիշողութեան մը, գոյնի մը, համով ճաշի մը պէս չէ, որուն կրնաս պատահաբար վերադառնալ ու վերապրիլ անկէ բխած «բերկրանք»ը: Պատերազմը ուրուական է, որ նստած է լիբանանցիներու մեծ տոկոսի ուսերուն ու յատկապէս անոնց, որոնք իրենց սիրելիները կորսնցուցին:

Մեծ թիւ կը կազմեն անոնք, որոնց ճակատագիրը ցայսօր ալ յայտնի չէ, ու ամէն տարի 13 ապրիլին լիբանանցիք կը վերյիշեն քաղաքացիական պատերազմի սկիզբը, որուն առ երեւոյթ յայտնի դարձած հիմնական պատճառը պաղեստինցի տասնեակ զինեալներ փոխադրող մարդատար կառքի մը վրայ «Քաթայիպ» կուսակցութեան (քրիստոնեայ) կողմէ կատարուած յարձակումն էր: Անցեալ շաբաթ տարբեր քրիստոնէական կէտերու մէջ եղած խռովութիւններուն մաս կը կազմէին 18-20 տարեկան երիտասարդներ, որոնց համար տանելի չէր երկրի արտաքին գործոց նախարար Ժըպրան Պասիլի «գաղտնի» ընտրական հաւաքի մը ընթացքին հնչեցուցած խօսքերը Լիբանանի խորհրդարանի նախագահ Նէպիհ Պըրրի (շիիթ) հասցէին: Պասիլի այդ տեսանիւթը կը տարածուէր համացանցի ճամբով եւ «տեղ հասնելով» պատճառ կը դառնար բողոքի մեծ ալիքի մը: Պասիլ «Պալթաճի» («պալթա» արաբերէնով՝ կացին, փոխաբերական իմաստով՝ կռուարար) կը համարէր Նէպիհ Պըրրին ու կը յայտարարէր, որ «մենք անոր գլուխը պիտի կտրենք»:

Անկախ անկէ, որ Պասիլ կը խօսէր «ներքին սպառման համար», սակայն գաղտնիք չէ, որ երկու կողմերն ալ բաւական սուր տարակարծութիւններ ունին:

Խօսքը անշուշտ Լիբանանի նախագահ զօր. Միշէլ Աունին եւ Նէպիհ Պըրրի միջեւ առկայ «թաքուն» պահուած անհամաձայնութեան մասին է, որուն պատճառները երկար տարիներու «կենսագրութիւն» ունին:

Պասիլ քրիստոնէական ճակատին վրայ «Լիբանանեան ուժեր»ուն հետ ամէնէն ուժեղ կուսակցութիւնը համարուող «Ազգային ազատ հոսանք»ի նախագահն է: Բաւական տինամիք, իր քաղաքական արեւելումներուն մէջ կուռ եւ նոյնիսկ իր հակառակորդներուն մօտ բարձր վարկանիշ ունեցող Պասիլ յառաջիկայ նախագահական ընտրութեան գլխաւոր թեկնածուներէն է: Այդ պաշտօնին համար իր հետ մրցակցութեան մէջ պիտի ըլլան երկու այլ մարոնի առաջնորդներ՝ Սամիր Ժաաժան ու Սըլայման Ֆրանժիյէն: Եթէ հաշուի առնենք, որ Ժաաժա յատկապէս Իրանի համար ընդունելի գործիչ մը չէ, ապա հրապարակին վրայ կը մնայ Սըլայման Ֆրանժիյէն, որ Սուրիոյ վարչակարգին ու նաեւ «Հըզպալլա»ին կարեւորագոյն դաշնակիցն է:

Այս բոլորը հաշուի առնելէ ետք պարզ կը դառնայ, որ եղած դէպքերը ամէնէն առաջ ունին մէկ խորագիր: Խօսքը Լիբանանի յառաջիկայ նախագահական ընտրութեանց պայքարին մասին է: Ճիշդ է, որ ընտրութեան թուականը 2022-նն է, բայց երկրի մը մէջ, ուր նախագահին ձեռքը բաւարար ներուժ կայ յատկապէս քրիստոնեայ համայնքներուն համար, եղածը պէտք է համարել բնական:

Պասիլ եւ Ֆրանժիյէ կը սերին երկու տարբեր դպրոցներէ: Մինչ առաջինին համար հիմնական ուղղութիւնը երկրի պետական մարմիններու գործունէութիւնն ու աշխատելաձեւը արդիականացնելն է, անդին Ֆրանժիյէ բուռն պաշտապանողն է քրիստոնեայ գիծի մը եւ անոր մօտեցումները աւելի քաղաքական են:

Հերթական անգամ լիբանանցի քրիստոնեաները կանգնած են բաւական թէժ վիճակի մը առջեւ ու անոնց միջեւ եղած բախումներն ու տարաձայնութիւնները աւելիով կը տկարացնեն քրիստոնեաներու ընդհանուր պատկերը:

Այս «պատերազմին» մէջ ալ կարեւոր եւ հիմնական տեղ ունին շիիթները, որոնք միշտ կը յենին վստահելի քրիստոնեայ տարրի մը, որն այս օրերուն երկրի նախագահ Միշէլ Աունն է:

Ուշագրաւ է նաեւ, որ Պասիլ անցնող օրերուն նոր երանգ ունեցող յայտարարութիւններ կը կատարէր «Հըզպալլա»ի հասցէին: Անոր գրասենեակը ստիպուած կ'ըլլար «յստակացնել» Պասիլի խօսքերը:

«Տաք դէպքեր»էն ետք լիբանանեան քաղաքական էլիտայի ներկայացուցիչներ, որոնք ոչ միշտ համաձայն եղած են Պըրրիի կեցուածքներուն հետ, յանկարծ կը փոխէին իրենց դիրքերը եւ «Պալթաճի» բառին համար կը պաշտպանէին զինք:

Իսկ Պասիլ կը պատասխանէր, որ կարիք չկայ «սրբացումներ» կատարելու ու բոլոր հարցերը պէտք է լուծուին տիալոկով:

Այս խօսքերը ինչքանով կրնան «փողոցային աքթ»երու վերածուիլ եւ իրապէս երբ յայտնի կ'ըլլայ, թէ ո՞վ է Լիբանանի իրական «պալթաճի»ն, տակաւին պարզ չէ ու այդ հարցումին հիմնական պատասխանը կարելի է ստանալ յառաջիկայ օրերուն:

Լիբանանցիներուն մէջ կայ հատուած մը, որ կը սիրէ «փողոցի լեզու»ն ու տարբեր առիթներով կարողացած է այդ լեզուին ճամբով հարցեր լուծել: