• 92
• 20/02/2025

Խմբագրական «Նոր Յառաջ»ի. Թրամփի կառավարութիւնը եւ Հայաստան

Աշ­խարհ ան­համբեր սպա­սու­մի մէջ է Թրամ­փի անակնկալ որո­շումնե­րուն։ Հա­յաս­տան ան­ցեալին յու­սա­խաբ եղած էր ու մեծ վնաս­ներ կրած յատ­կա­պէս 2020-ի պա­տերազ­մի ընթացքին։ Պայ­տը­նի վար­չա­կար­գի օրօք չենք կրնար ըսել որ Հա­յաս­տան բախտա­ւոր գտնուեցաւ։ Ար­ցա­խի կո­րուստը, ար­ցախցի­ներու գաղ­թը, Ազեր­պէյճա­նի կող­մէ Հա­յաս­տա­նի ինքնիշ­խան տա­րած­քի գրա­ւու­մը, մշա­կու­թա­յին ժա­ռան­գութեան քան­դումը, Ար­ցա­խի ղե­կավա­րու­թեան գե­րեվա­րու­մը չարժանացան Ուաշինկթընի սուր հա­կազ­դե­ցու­թեան, պատ­իժներու։ Այն­պէս որ մեծ յոյ­սեր պէտք չէ կապել Թրամ­փի վար­չա­կար­գին ալ։ Հա­յաս­տան ինքզինք բախտա­ւոր պէտք է սե­պէ եթէ ԱՄՆ-ն գէթ հա­ւասա­րակշռուած քա­ղաքա­կանու­թիւն վա­րէ։ Պա­քուի մէջ բան­տարկուած հայ գե­րինե­րու դա­տավա­րու­թեան սկզբնա­ւորութեան՝ ԱՄՆ-ու նոր վար­չա­կար­գի արձագանգի բա­ցակա­յու­թիւ­նը ար­դէն առա­ջին ազ­դանշանն է Հա­յաս­տա­նի հան­դէպ անոր որդեգրելիք քա­ղաքա­կան ու­ղե­գիծին։

Տանըլտ Թրամփ նա­խագա­հական եր­դումով ամ­րագրեց իր յաղ­թա­կան վե­րադար­ձը Սպի­տակ տուն, հա­կառակ 2020 թուակա­նի ընտ­րութիւննե­րու պար­տութենէն ետք իշ­խա­նու­թիւնը բռնագ­րա­ւելու փոր­ձի մե­ղադ­րանքին, հա­կառակ գա­հըն­կէցութիւնը պահանջող եր­կու դա­տավա­րու­թիւննե­րու, յան­ցա­գոր­ծութեան մե­ղադ­րանքի, հակառակ են­թարկուած մահափորձին…։ Ար­տա­սովոր ճա­կատա­գիրը անձնա­ւո­րու­թեան մը, որ իր դէմ ունէր բան­տարկուելու բո­լոր ազդակները, սա­կայն, պայ­քա­րեցաւ, յաղ­թա­հարեց եւ մա­նաւանդ ԱՄՆ-ու ժո­ղովրդա­յին խա­ւի մե­ծամաս­նութեան սրտին խօ­սող ընտրարշաւ մը բոլորեց։

Ընտրա­պայ­քա­րի երկրորդ շրջա­նին վա­յելեց զօ­րակ­ցութիւ­նը աշ­խարհի ամէնէն յա­ջող ու հա­րուստ անձնա­ւորու­թեան՝ Իլոն Մաս­քի, որ իր կարգին ճամ­բայ բա­ցաւ աշ­խարհի ամէ­նէն հա­րուստնե­րու սեղմ ակումբի ան­դամնե­րու զօ­րակ­ցութեան ԱՄՆ-ու խնդրա­յարոյց նո­րըն­տիր նա­խագա­հին։

Նա­խագահ Պայ­տըն, նախ­քան իշ­խա­նու­թիւնը լքե­լը, խորհրդան­շա­կան յայ­տա­րարու­թիւն մը կա­տարեց, որ կրնայ երկար ժամանակ յիշուիլ՝ պատ­մութեան էջե­րուն մէջ ներ­կայ շրջա­նը յատ­կանշող ամէնէն նշա­նակա­լից խօս­քը՝ «Ամե­րիկա­յի մէջ օլի­գար­խիա մը (սա­կաւա­պետու­թիւն) ձեւաւո­րուե­լու վրայ է՝ ծայ­րա­յեղ հարստու­թիւն, իշ­խա­նու­թիւն եւ ազ­դե­ցու­թիւն ու­նե­ցող ան­ձե­րէ կազ­մուած, որ ար­դէն կը սպառ­նայ մեր երկրի ժո­ղովրդա­վարու­թեան, մեր հիմ­նա­կան իրա­ւունքնե­րուն, ազա­տու­թիւննե­րուն եւ իւ­րա­քան­չիւրին ար­դա­ր պայմաններու մէջ ապ­րե­լու կարելիու­թեան»։ Ակնյայտ է որ խօս­քը կ՚ուղղուի «X» ըն­կե­րային ցան­ցի, «Space X»-ի սեփականատէր, «Թես­լա»-ի եւ տիեզե­րագ­նաց հրթիռ­նե­րու նախաձեռնարկ Իլոն Մաս­քին, «Մե­թա»-ի սեփականատէր Մառք Զու­քերպերկին եւ «Ամա­զոն»-ի հիմ­նա­դիր Ճեֆ Պը­զոսին, «Մայքրո­սոֆթ»-ի Պիլ Կէյցին…

Նոյն մտա­վախու­թիւնը ու­նին Եւ­րո­պայի եր­կիրնե­րու ղե­կավար­նե­րը, առա­ջին կար­գին՝ նա­խագահ Մաք­րոն. ան չխնայեց իր քննա­դատու­թիւնը ուղղուած Իլոն Մասքին, որ ան­թա­քոյց կեր­պով մի­ջամուխ եղած էր եւ­րո­պական եր­կիրնե­րու քա­ղաքա­կան ներ­քին կեան­քին՝ ընտրա­պայ­քա­րի ըն­թացքին, որդեգրելով կարգ մը բռնա­տիրա­կան եր­կի­րներու ղե­կավար­նե­րու, ինչպէս՝ Էր­տո­ղանի, Ալիեւի… յա­րիր վե­րաբե­րու­մ։

Թրամփ եւ Մասք ձեռք-ձեռ­քի տուած՝ Արեւմտեան աշ­խարհի ժո­ղովրդա­վարա­կան աւան­դութիւննե­րը առանց բար­դոյթի քան­դե­լու, ոտ­նա­հարե­լու ըն­թացքի մէջ են։ Այս առու­մով ան­հա­ւատա­լի են Թրամ­փի՝ Գա­նատան, Կրէօն­լանտն ու Փա­նաման ԱՄՆ-ու կցելու մասին յայ­տա­րարու­թիւննե­րը։ Նոյնն է պա­րագան անոր՝ Իս­րա­յէլի ցուցաբերած զօ­րակ­ցութեան։ Ինչպէս ան­ցեալին Երու­սա­ղէմը ճանչցաւ Իսրա­յէլի մայ­րա­քաղա­ք, այնպէս ալ Այսրյոր­դա­նանը կը կո­չէ Հրէաս­տան-Սա­մարիա (Judée-Samarie) հրէական անուանու­մով, մէկ խօս­քով ժխտե­լով պա­ղես­տինցի­ներու պե­տու­թիւն ստեղ­ծե­լու իրա­ւունքը։

Աշ­խարհի մե­ծագոյն տէ­րու­թեան կողմէ բա­րոյա­կան ու ար­ժե­համա­կար­գա­յին կա­նոննե­րու ոտ­նա­հարու­մը կը մտա­հոգէ նախ եւ առաջ անոր եւ­րո­պացի դաշ­նա­կից­նե­րը։ Բայց նաեւ Հա­յաս­տանը, որ նոր ռազ­մա­վարա­կան գոր­ծընկե­րու­թեան հա­մաձայ­նա­գիր մը կնքեց ԱՄՆ-ու պաշտօնաւարտ իշ­խա­նու­թեան հետ։ Որ­քա­նո՞վ Թրամփ պի­տի յար­գէ նախ­կիննե­րու օրօք ստո­րագ­րուած հա­մաձայ­նա­գիր մը, երբ ան ԱՄՆ-ու հա­մար ան­մի­ջական տնտե­սական շահ ապա­հովե­լու կա­րողու­թե­նէ զուրկ է։

Աշ­խարհ ան­համբեր սպա­սու­մի մէջ է Թրամ­փի անակնկալ որո­շումնե­րուն։ Հա­յաս­տան ան­ցեալին յու­սա­խաբ եղած էր ու մեծ վնաս­ներ կրած յատ­կա­պէս 2020-ի պա­տերազ­մի ընթացքին։ Պայ­տը­նի վար­չա­կար­գի օրօք չենք կրնար ըսել որ Հա­յաս­տան բախտա­ւոր գտնուեցաւ։ Ար­ցա­խի կո­րուստը, ար­ցախցի­ներու գաղ­թը, Ազեր­պէյճա­նի կող­մէ Հա­յաս­տա­նի ինքնիշ­խան տա­րած­քի գրա­ւու­մը, մշա­կու­թա­յին ժա­ռան­գութեան քան­դումը, Ար­ցա­խի ղե­կավա­րու­թեան գե­րեվա­րու­մը չարժանացան Ուաշինկթընի սուր հա­կազ­դե­ցու­թեան, պատ­իժներու։ Այն­պէս որ մեծ յոյ­սեր պէտք չէ կապել Թրամ­փի վար­չա­կար­գին ալ։ Հա­յաս­տան ինքզինք բախտա­ւոր պէտք է սե­պէ եթէ ԱՄՆ-ն գէթ հա­ւասա­րակշռուած քա­ղաքա­կանու­թիւն վա­րէ։ Պա­քուի մէջ բան­տարկուած հայ գե­րինե­րու դա­տավա­րու­թեան սկզբնա­ւորութեան՝ ԱՄՆ-ու նոր վար­չա­կար­գի արձագանգի բա­ցակա­յու­թիւ­նը ար­դէն առա­ջին ազ­դանշանն է Հա­յաս­տա­նի հան­դէպ անոր որդեգրելիք քա­ղաքա­կան ու­ղե­գիծին։

Ժ.Չ. 

Միացիր մեզ Տելեգրամում

Սեղմել այստեղ

Միացիր մեզ Յութուբում

Սեղմել այստեղ

Միացիր մեզ Տելեգրամում

Միացիր մեզ Յութուբում

Կիսուիլ