22.09c
Երեվան
հնգ, ապր 18
Անգլիա հաստատուած մտաւորական Դոկտ. Հրաչ Չիլինկիրեանի անունը ծանօթ է մեր ընթերցողներուն։ Անցնող տարիներուն, ան ակադեմական գործունէութեան կողքին ան զարկ տուած է ուշագրաւ նախաձեռնութեան մը, որուն նպատակն է հարցախոյզերու միջոցաւ կազմել կարծիք Սփիւռքը յուզող խնդիրներուն եւ առհասարակ սփիւռքահայութեան ընկալումներուն մասին։
Նշենք նաեւ, որ այս կարեւոր ծրագիրը կ՚իրականացուի «Գալուստ Կիւլպէնկեան Հիմնարկ»ի հայկական բաժանմունքին աջակցութեամբ, իսկ մեր քաղած հարցազրոյցը հատուած մըն օրերս Նիւ Ճըրսիի կատարած աշխատնաքային այցի շրջանակներուն մէջ «Բարեւ» Ռատիոյին տրուած հարցազրոյցէն։
Ուշագրաւ են Դոկտ. Հրաչ Չիլինկիրեանի դիտարկումները եւ արժանի ուշադրութեան, մանաւանդ, որ վերջին ժամանակներուն սփիւռքեան հիմնահարցերուն մասին նոր որակի հետաքրքրութիւն մը սկսած է աճիլ։
- Արտասահմանի հայութիւնը (Իմա՝ Սփիւռքի հայութիւնը) միաօրինակ, միացեալ, մէկ նպատակ, մէկ գաղափար, մարմին մը չէ եւ ատիկա բոլորս գիտենք, եւ այստեղ կու գաք Սփիւռքի մասին, անոր ուղղութիւններուն, ակնկալիքներուն եւ ներուժին մասին հարցախոյզ մը իրականացնելու։Ի՞նչ է ձեր խօսքը ուղղուած մեր ժողովուրդին, ինչպէս կրնաք իրենց ներկայացնել ձեր աշխատանքը, ի վերջոյ որպէսզի մասնակցին այս հարցախոյզին:
Նման հարցումներու պատասխանելու համար ընդհանրապէս կը մէջբերեմ Ֆրանսայի Մարսէյլէն մեր հարցախոյզին մասնակիցի մը գրութիւնը, որ գրած էր հարցաթեթիկին վրայ ըսելով ՝ «67 տարուայ մէջ առաջին անգամն է, որ իմ կարծիքս կը հարցնեն»:
Ուրեմն ահաւասիկ հայկական սփիւռքի մասին հարցախոյզը առիթ մըն է, որ իւրաքանչիւր հայ, որ այսօր սփիւռքի մէջ կ'ապրի իր կարծիքը արտայայտէ: Մեր կազմակերպութիւններուն, կառոյցներուն մէջ, մենք կը խօսինք խնդիրներու մասին, բայց առիթ չենք ունեցած ուղղակի համայնքի անդամներուն հարցնելու, որ դուք ինչ կը մտածէք այս խնդիրներուն մասին, ինքնութեան մասին եւ այլն, հետեւաբար իւրաքանաչիւր հայ առիթ կ'ունենայ արտայայտուելու այդ հարցերուն մասին: Մենք այդ բոլորը պիտի համադրենք եւ պատկերացում մը տանք, որ այսօր 21-րդ դարուն, օրինակի համար ինչ է Հիւսիսային Ամերիկայի մէջ ապրող սփիւռքահայերու ընդհանուր մտածողութիւնը, գաղափարները եւ այլն:
- Արտասահմանի մէջ յաճախ կը լսենք անուանի հայերէ, որ արտասահմանի հայկական կազմակերպութիւնները պէտք է փոփոխութիւններ կրեն: Ձեր կարծիքով, եթէ որեւէ բան կայ, որ կ'ուզէիք փոխել արտասահմանի կեանքին մէջ, ըլլայ կազմակերպչական միջոց կամ ձեւ, ինչ պիտի ըլլար այդ մէկը։
Նկատի առնելով մեր մինչեւ հիմա ըրած ուսումնասիրութեան արդիւնքները, երեք հիմնական մտահոգութիւններ կան այսօր սփիւռք ապրող մարդոց մօտ, գոնէ այդ համայնքներուն մէջ, ուր եղած է ուսումնասիրութիւնը: Անոնցմէ մէկը այն է, թէ տեսիլք ունեցող ղեկավարութեան պակասը ունինք, մասնակիցներուն 1/3-ը կ'ըսէ, որ մենք պէտք ունինք տեսիլք ունեցող ղեկավարներու։ Երկրորդը՝ պէտք ունին զիրենք հետաքրքրող, իրենց մտածողութեան եւ սպասելիքներուն համաձայն ծրագիրներ կամ միջոցառումներ, այսինքն ինչ որ հիմա համայնքներուն մէջ կը հրամցուի համայնքի անդամներուն ըստ երեւոյթին բաւարար չէ: Մարդիկ կ'ուզեն այնպիսի միջոցառումներու մասանկցիլ որ զիրենք կը հետաքրքրէ: Իսկ երրորդը՝ աւելի գործնական հարց մըն է, այն է որ ժամանակի եւ հեռաւորութեան խնդիր կայ, համայնքի անդամները բաւական հեռու կ'ապրին կեդրոններէ, եւ ժամանակին յարմարելու լուրջ խնդիրներ կ՚ունենան։ Ուրեմն իմ նկատումս այն է որ այս 3-4 խնդիրնրը նկատի առնուին երբոր համայնքային կառոյցները եւ կազամկերպութիւնները իրենց ծրագիրները մշակեն, զանոնք հրամցնելու տարբեր խաւի մարդոց։
Այլ խօսքով այսինքն անցած են այն օրերը, երբ յանձնախումբ մը կամ փոքր խումբի մարդիկ նստին եւ որոշեն թէ սա ինչ ձեռնարկը պիտի ընենք, առանց հասկնալու կամ հարցնելու, թէ արդեօք նման պահանջարկ կա՞յ այսպիսի ծրագրի մը կամ ոչ: Եւ այստեղ է, որ այդ երկխօսութիւնը, ինչպէս նաեւ մեր այս ուսումնասիրութիւնը կարեւորութիւն պիտի ունենան...
Մենք անընդհատ պէտք է համայնքի անդամներուն բազկերակը շօշափենք , որ ինչ են տրամադրութիւնները, ինչ է ժողովուրդին պահանջարկը, իրենց հեռանկարը եւ այլն եւ անոր համաձայն այդ երկխօսութեան մէջ մեր համայնքային ծրագիրները մշակենք:
- Տեղեկութիւն ունենալը կարեւոր է, որոշելու համար մեր յառաջիկայի ընելիքները։Արդեօք արհեստական բանականութեան միջոցներ տեղ ունի՞ն ձեր հարցախոյզին մէջ գիտնալու հայերու մտածելակերպը եւ արդեօք համակարգչային միջոցներ կա՞ն վերլուծելու հաւաքուած տեղեկութիւնները:
Այս առումով երկու կէտ կ'ուզեմ նշել: Առաջին հերթին՝ մեր հաւաքած տեղեկութիւնները (Data) տրամադրելի են եւ այդպէս պիտի մնան որեւէ ուսումնասիրողի համար որ կ'ուզէ աւելի խորքային վերլուծութիւններ ընել, կամ Data-ն աւելի լայն ձեւով օգտագործել։ Այս աշխատանքը միայն փոքր խումբի մը համար չէ, այլ սկզբունքով ամէն ինչ բաց պիտի ըլլայ եւ տրամադրելի, ինչպէս որ մինչեւ հիմա եղած ուսումնասիրութիւնը արդէն հանրութեան համար մատչելի է: Երբ վերջացնենք դաշտային աշխատանքը, ենթադրենք եթէ 10000 մասնակից ունեցանք, ուրեմն միլիոնաւոր պատասխաններ պիտի ունենանք Data-ի իմաստով, հետեւաբար ինչ կը վերաբերի արհեստական խելացութեան եւ կամ այլ գործիքներու անշուշտ այնտեղ Data mining-ի համար հսկայական դաշտ մը պիտի ըլլայ, որ կարելի է ուսումնասիրել եւ աւելի խորքային ըմբռնումով հասկնալ տրամադրութիւնները, գաղափարները եւ այլն: Որպէս պատասխան ձեր հարցումին, այո այս բոլորը հնարաւոր է երբ լրիւ այս երեք տարուայ հանգրուանը եզրափակուի:
Հարցազրոյցը՝ Վարդան Ապտոյի
(«Բարեւ» ռատիոյի հիմնադիր)
