29.09c
Երեվան
երկ, հլս 28
Միասնաբար փրկենք հայերէնը (21)
Սորվինք կանթ-ը եւ կոթուն-ը:
Կանթ Կոթուն Կանթ
--կանթ կը կոչուի տերեւը կամ վարդը ցօղունին կապող բարակ շիւղը:
--կանթ կը կոչուին նաեւ դռան, տապակի, գաւաթի, կաթսայի այլաձեւ բռնակները:
--կանթ+եղ=կանթեղ, այսինքն՝ կանթով օժտուած, կանթ ունեցող:
Ֆրանսերէն՝ poignée, անգլերէն՝ handle:
--կոթուն կը կոչուի պտուղը ճիւղին կապող շիւղը կամ ծիղը:
* * *
Այս կուժն ինձ պէս սիրուց խփուած (1) խեւ է եղել,
Խեւ մազերից գերուած, օրը սեւ է եղել,
Կեռած կանթը (2), որ տեսնում ես նրա վզին,
Մի սիրունի վզովն ընկած թեւ է եղել։
Օմար Խայյամ
Սիրուց խփուած － սիրահար
Կեռած կանթ － կեռ, ոլորուն կանթ
Լեզուական առեղծուած մը
Այդ առեղծուածը կը պարտինք «Ասպարէզ»-ի հայագէտներուն:
Հետեւինք.
«Ամերիկայի Հայ դատի յանձնախումբը կը տեղեկացնէ, թէ 2 ապրիլին խումբ մը քոնկրեսականներ իրենց ձայնը պիտի միացնեն՝ Հայ դատը ջատագովելու համար...»։
«Նախքան յուշ-երեկոն, 1--2 ապրիլին, Ամերիկայի Հայ դատի յանձնախումբին նախաձեռնութեամբ ծրագրուած է օրէնսդիրներու հետ Հայ դատը ջատագովելու հանդիպումներու շարք մը» (26/3/2025):
Խնդրոյ առարկան այստեղ երկու անգամ կիրարկուած՝ ջատագովել բայն է:
Որ երկուքի պարագային ալ իբրեւ ուղիղ խնդիր ունի Հայ դատը:
Ջատագովել ի՞նչը,－ Հայ դատը:
Արդ, ջատագովել արդի հայուն համար կը նշանակէ գովասանական, քիչ մը ուռուցիկ, բառեր, խօսքեր ըսել մէկուն կամ բանի մը մասին. այլ խօսքով՝ գովերգել, գովաբանել մէկուն ունեցած ու մա՛նաւանդ... չունեցած արժանիքները:
Հիմա հարց է, թէ ինչպէ՞ս կարելի է ջատագովել, այսինքն՝ գովաբանել դատ մը, ի՞նչ, ո՞ր բառերով:
Դատ մը կարելի է արծարծել, ներկայացնել, պաշտպանել, սակայն գովաբանե՜՜՜լ... ի՞նչ ըսելով,－ խոստովանիմ, որ չեմ գիտեր:
Եւ յետոյ ի՞նչ կը շահի դատ մը, եթէ գովաբանուի ան:
Մենք՝ հայերս, որ տէրն ենք այդ դատին, ի՞նչ պիտի ըլլայ մեր շահը, եթէ քոնկրէսականներ լորձնաշուրթն եւ ի լուր աշխարհի գովաբանեն մեր դատը. Մէկ հատ նահատակ յարութիւն պիտի առնէ՞, մէկ ափ հող պիտի վերադարձուի՞ Արեւմտեան Հայասատանէն եւ Արցախէն, ա՛լ չեմ ըսեր՝ Նախիջեւանէն ու Կիլիկիայէն:
* * *
«Ասպարէզ» իր սաղաւարտին տակ ունի ուրիշ նապաստակներ եւս, որոնց կ’անդրադառնանք ստորեւ.
*** Պաքու մնայուն կերպով կը պահանջէ սահմանադրութիւնը փոխել:
---Պաքու յարատեւ կը պահանջէ...
*** Գրասենեակը հաղորդագրութեան մը միջոցով յայտարարեց:
---Գրասենեակը հաղորդագրութեամբ մը յայտարարեց:
***Պաշտօնական կերպով հակամարտութեան աւարտը պիտի յայտարա-րուի:
---Հակամարտութեան աւարտը պիտի յայտարարուի պաշտնապէս:
*** Այդ պիտի նշանակէ սայլը ձիէն առաջ դնել:
---Այդ պիտի նշանակէ սայլը ձիուն առջեւ դնել:
*** Նոր օրերու «ընկեր Փանչունի»ն կ’ըսեմ ինքզինքիս:
---Նոր օրերու «ընկեր Փանջունի»-ն կ’ըսեմ իքնիրենս:
Կիտիոն Սահեր
«Ազդակ»-ի քաղաքական էջը իր տառադարձական փառապսակին վրայ կ’աւելցնէ նոր դափնի մըն ալ՝ Կիտիոն Սահեր կարդալով ու տառադարձելով արաբինجدعون سآعر եւ եւրոպացիին Gideon Saar գրած անունը (19/2/2025):
Իսկ «Արարատ» զայն տառադարձեց Կիտուն Սաէր (3/4/2025):
Որքա՜՜՜ն պիտի ցանկայինք, որ մեր լրագրողներն ալ գիտնային, թէ սա Հին կտակարանի Գեդէոն Սաար անունն է, որ ունի 53 գործածութիւն: Ինչո՞ւ արաբն ու եւրոպացին պիտի յաջողին հաւատարիմ մնալ իրենց սուրբգրային անուններուն, իսկ հայ լրագրողը պիտի այսպէս զառածի տգիտութեան խաւարին մէջ:
«Հայրենիք»-ը, ետ չմնալու համար այս մրցավազգէն ու խլելու համար ի՛ր դափնին, Isaak Newton-ը տառադարձած է Այզաք Նիւթըն (7/4/2025) հոն, ուր դարերէ ի վեր մենք զայն կը տառադարձէինք Իսահակ Նեւտոն : Աս ալ այսպէս...
Մրցոյթ 20.
***Վերաշարադրէ մի՛այն ընդգծուած թաւ հատուածը:
---Վարչապետը պահանջեց արագ գործել՝ կատարելու պէտք եղած հետաքննութիւնները` բացայայտելու համար հրթիռարձակման հեղինակները:
***Հետեւեալ յոգնակիներէն ի՞նչ կը դարձնես եզակի.
---11 քաղաքայիններ մահացաւ, երբ իսրայէլեան օդուժը երէկ արշալոյսին Սուրիոյ մէջ ռազմավարական դիրքերու եւ զինուորական երկու օդակայաններուի վրայ յարձակումներ գործեց:
***Դուն ինչպէ՞ս կ’ըսէիր «Առաջին ալիք»-ի փոխարէն.
---Քիչ հաւանական է, որ ԱՄՆ-Իրան գործարքը կ'իրագործուի, իսկ եւ Իրանը կը հրաժարուի միջուկային ծրագրից:
***Կրնա՞ս աւելի վայելուչ դադրձնել հետեւեալ կառոյցը.
---Երանի գայ (այն) գեղեցիկ օր(ը) մը, որ ուր սփիւռքն ու Հայաստանը ունենան ճանապարհ մը:
***Ի՞նչ բառով կը լրացնես հայկական հետեւեալ առածը.
---Հացը տաշտէդ ա՛ռ, հարսը . . . . . . . . . . ա՛ռ:
***Հետեւեալներէն ո՞ր մէկը պիտի ընտրէիր.
---Ան առաւօտուն ճամբորդեց արտասահման:
---Ան առաւօտուն արտասահման ճամբորդեց:
---Ան արտասահման ճամբորդեց առաւօտուն:
***Հետեւեալին մէջ բառ մը սխալ կիրարկուած է. սրբագրէ՛ զայն.
---Ով որ կը հաւատայ ինծի, թէպէտ մեռնի ալ, պիտի ապրի
***Վերաշարադասէ՛ եւ կէտադրէ՛ հետեւեալները.
---Բանակը գրաւեց կասկածելիներու զէնքերը, զանոնք յանձնելով դատա-կան կառոյցներուն:
---Որոշումը տրուեցաւ. կը մնայ նախագահութեան եւ Հըզպալլայի միջեւ երկխօսութեան ճամբով անոր գործադրութիւնը:
Արմենակ Եղիայեան
armenag@gmail.com
