Արեվելք - Արևելք լրատուական

294
16/01/2018

«Մեր դռները ամուր փակենք, բայց մեր արաբ եւ իսլամ հարեւաններուն հադէպ թշնամական հայեացք չունենանք». Հալէպահայ գործիչ՝ Անդրանիկ Պօղոս

«Արեւելք»ի հարցումներուն կը պատասխանէ Հալէպի «Կրթասիրաց» վարժարանի տնօրէն Անդրանիկ Պօղոսը:

-Պրն. Պօղոս, ինչպէ՞ս է Հալէպի ընդհանուր վիճակը, տրուծ ըլլալով որ առանց ապահովական մեծ ցնցումներու կամ վտանգի անցուցիք տօնական օրերը: Այսօր ի՞նչ իրավիճակ կը տիրէ Հալէպի մէջ:

Նախ ըսեմ, որ ես անձնական այցելութեամբ կը գտնուիմ Երեւան եւ յառաջիկայ օրերուն պիտի վերադառնամ Հալէպ, սակայն ամենօրեայ դրութեամբ կապի մէջ եմ Հալէպի հետ եւ ըսեմ որ իրվիճակը կ'ընդանայ դէպի լաւը եւ ընդհանրպէս ապահովական մտավախութիւն չունինք: Կ'ուզեմ նաեւ նշել, որ կրթութեան նախարարութեան յատուկ պատուիրակութիւն մը, տօնական օրերու առթիւ այցելութիւններ տուած է համայնքի կարգ մը հայկական վարժարաններ. անոնք նոյնպէս պիտի այցելէին մեր՝ Կրթասիրաց վարժարնը, սակայն իմ երկրէն դուրս գտնուելուս պատճառով յետաձգած են այդ այցելութիւնը:

Այս այցելութիւնները կարեւոր են եւ ձեւով մը նշան են՝ Սուրիոյ հանրութեան եւ ժողովուրդին, որ տեսէ՛ք, հայերը Հալէպի այն հաւատարիմ քաղաքացիներն են, որոնք հակառակ պատերազմական ծանր պայմաններուն, չհեռացան իրենց ծննդավայրէն: Անշուշտ այս այցելութիւնները տեսագրուեցան եւ նոյնիսկ ընկերային ցանցերու մէջ ալ երեւցան: Ես շատ կը կարեւորեմ նման այցելութիւնները, որովհետեւ, ինչպէս քիչ առաջ ըսի, այս ձեւով Սուրիոյ կառավարութիւնը կ'ուզէ որոշ պատգամներ ուղղել եւ ձեւով մըն ալ ցոյց տալ իր սէրն ու յարգանքը՝ տեղի հայ համայնքի նկատմամբ:

-Պրն. Անդրանիկ, բոլորս գիտենք որ Հալէպի ապահովական ընդհանուր իրավիճակը տանելի իրավիճակ մըն է, սակայն մեր ժողովուրդը ի՞նչ տրամադրութեան մէջ է:

Այն հալէպահայերը, որոնք պատերազմի ամբողջ տեւողութեան եւ այսօր ալ կը շարունակեն մնալ Հաէպի մէջ, ապահովական ոչ մէկ մտավախութիւն կամ մտահոգութիւն ունին. անոնք վարժուած են կացութեան եւ իրենց համար յստակ է, որ իրավիճակը կը զարգանայ դրական ուղղութեամբ:

Իսկ անոնք, որոնք վերջերս վերադարձան Հալէպ կամ կը մտածեն վերադառնալ, որոշ մտավախութիւններ ունին. այդ մտավախութիւններէն մէկը օրինակ՝ Թուրքիոյ զօրքերուն միջամուխ ըլլալն է՝ Սուրիոյ տարբեր հատուածներուն եւ քաղաքներուն մէջ: Ատիկա մտահոգութիւն կը պատճառէ բոլոր անոնց, որոնք կը գտնուին Հալէպէն դուրս:

Մենք տարբեր առիթներով շփում կ'ունենանք Սուրիոյ եւ Հալէպի զինուորական եւ այլ մակարդակի ապահովական պատասխանատուներու հետ եւ, յատկապէս այս մէկ տարուան ընթացքին, իմ եւ շատերուն կարծիքով՝ Հալէպը այսօր կարմիր գիծ է զինեալ ահաբեկիչներուն առջեւ: Այս առումով ալ Հալէպին ոչ մէկ վտանգ կը սպառնայ եւ բոլորս լաւ գիտենք այդ մէկը:

Անշուշտ այս մօտեցումը կը նշանակէ նաեւ, որ Հալէպի առումով մտահոգութիւն ունենալը պէտք է պատկանի անցեալին: Հալէպը ազատագրուած է, կը շնչէ, կ'ապրի եւ ամէն օր դէպի դրական հուն կը մտնէ:

Ինչ կը վերաբերի Թուրքիոյ որոշ միջամտութիւններուն, մտավախութիւններ կան անշուշտ Աֆրինի մէջ եղած դէպքերուն հետ կապուած, սակայն այդ մէկը պէտք չէ մեզի համար մտահոգութեան առանցք մը դառանայ: Այստեղ կ'ուզեմ օրինակ բերել անցնող օրերուն Մընպուճ քաղաքին մէջ տեղի ունեցած մեծ ցոյցերը, ուր տեղի բնակիչները կը դժգոհէին քիւրտ որոշ խմբաւորումներու դէմ եւ ձեւով մը կը պահանջէին ձերբազատուիլ այդ իրավիճակէն: Ասիկա նաեւ կարեւոր ցուցանիշ մը պէտք է ընդունիլ, այն իմաստով, որ Սուրիան հնարաւոր չէ բաժնել կամ կիսել եւ նոյնիսկ միջազգային հանրութեան կարեւոր մէկ հատուածը լաւապէս կ'ըմբռնէ, որ Սուրիոյ միասնականութիւնը, անոր հողերու ամբողջականութիւնը եւ գերիշխանութիւնը անքննարկելի են:

-Պրն. Պօղոս, վերջին շրջանին շատ կը քննարկուի Սուրիոյ մէջ ամերիկեան ուժերու գոյութեան խնդիրը, օրակարգի թեմայ է նաեւ թուրք-քրտական բախումներու հարցը. դուք ինչպէ՞ս կը մեկնաբանէք այս բոլորը, ի՞նչ է Ձեր տեսակէտը այս առումով:

Իմ համեստ կարծիքով, Ամերիկա չ'ուզեր Իրաքի մէջ իր ապրած փորձառութիւնը Սուրիոյ մէջ ալ կրկնել: Ճիշդ է, գերագոյն խնդիրը ամերիկացիներուն համար Սուրիոյ նաւթն է: Այստեղ օրինակ մը տալով կ'ուզեմ նշել Ռըմելան քաղաքի պարագան, ուր Սուրիան նաւթային մեծ պաշարներ ունի եւ այդտեղ է նաեւ, որ ամերիկացիք կ'ուզեն քիւրտերուն որոշ ինքնավարութիւն մը տալ եւ նաւթի պաշարները ձեւով մը տնօրինել. ատոր դիմաց, յստակ է, որ Թուրքիան ալ որոշ հակաքրտական գործողութիւններ կատարելով, անուղղակիօրէն տեղ մը անոր շահերը կը համընկնին Սուրիոյ պետութեան եւ կառավարութեան շահերուն:

Այսինքն ամբողջ գործընթաց մըն է, որ կը կատարուի ու յստակ է նաեւ, որ սեղանին տակ որոշ համաձայնութիւններ կ'ընթանան, որոնց մասին հանրութիւնը կամ մենք տեղեկացուած չենք, սակայն ինչպէս վերը ըսի, այս բոլորին մէջ գլխաւոր կէտը այն է, որ բոլոր կողմերուն համար Սուրիոյ գերիշխանութիւնը եւ անոր հողերու ամբողջականութիւնը անքննարկելի խնդիր է:

-Վերջին հարցումս ձեզի կը վերաբերի Հալէպի ընդհանուր մարդագրական պատկերին: Հաւանաբար դուք ալ լսած էք խօսակցութիւններ այն մասին, որ Հալէպի մէջ մարդագրական ընդհանուր պատկերը կը փոխուի, այն իմաստով, որ քաղաքին մէջ բնակիլ սկսած են մեծ թիւով իսլամներ: Արդեօք այս փոփոխութիւնը կ'ազդէ՞ հայկական Հալէպի ընդհանուր դիմագիծին վրայ:

Իմ համեստ կարծիքով, այն իսլամ սուրիացի քաղաքացիները, որոնք մեր շրջանները եկած են ապրելու, անոնք հայութենէն ախորժող մարդիկ են ու ասոնք այն բնակիչներն են, որոնք չկարողացան ապրիլ, հաշտուիլ «իսլամական վարուելակերպ»ին հետ եւ ուզեցին ապրիլ այն շրջաններուն մէջ, ուր պետութիւնը իշխող ուժն է:

Սակայն ասկէ զատ, ինչպէս դուք ալ նշեցիք, Հալէպի մէջ յստակ փոփոխութիւններ երեւելի են: Օրինակ մը տալու համար յիշեցնեմ, որ եթէ ես անցեալին կ'ապրէի «Նոր Գիւղ» հայկական թաղամասին մէջ եւ ամէն օր երբ տունէս կ'իջնէի, կը հանդիպէի հայերուն, թաղին փռապանը հայ էր, մսավաճառը հայ էր, խանութպանը հայ էր, այսօր պատկերը նոյնը չէ, կան փոփոխութիւններ եւ այդ փոփոխութիւնները շատ յստակօրէն կ'երեւին եւ ասոր վրայ նաեւ պէտք է աւելցնել, որ հայութեան ընդհանուր թիւն ալ նուազած է Հալէպի մէջ:

Սակայն այս բոլորէն անդին, մենք որպէս հայեր վախ մը չունինք եւ իրաւունք ալ չունինք վախնալու: Ես կը վստահեցնեմ, որ այս փոփոխութիւնները բնաւ չեն կրնար ազդել Հալէպի հայկական դիմագիծին վրայ:

Անշուշտ այս բոլորին կողքին նաեւ պէտք է նշել, որ մենք որպէս համայնք, պէտքէ է արթուն ըլլանք եւ հետեւինք տեղի ունեցած փոփոխութիւններուն: Այլ պատկերաւոր խօսքով ըսեմ՝ մենք մեր դրան բոլոր կղպանքները պէտք է ամուր փակենք, սակայն թշնամական հայեացք մը չունենանք մեր իսլամ եւ արաբ հարեւանին հանդէպ:

Հարցազրոյցը ՝ «Արեւելք»ի