16.09c
Երեվան
ուրբ, ապր 04
Օրերս Հայ Կաթողիկէ Ս. Փրկիչ եկեղեցւոյ Ս. Ներսէս Լամբրոնացի Մշակութային Միութեան կազմակերպութեամբ տեղի ունեցած է Վարդանանց տօնակատարութիւն։
Ստորեւ «Արեւելք»ի ընթերցողներուն կը ներկայացնենք այդ առթիւ խմբագրութեանս յղուած թղթակցութիւնը։
Վարդանանց տօնակատարութիւնը մեր պատմութեան եւ մշակոյթի կարեւորագոյն հանգրուաններէն մէկն է, որ կը միաւորէ մեզ: Հաւատքն ու հայրենասիրութիւնը խորհրդանշող այս օրը մեզի կը յիշեցնէ մեր դարաւոր արժէքները՝ մեր հաւատքի ու հայապահպանման վճռական ուխտը: Վարդանանցը մեր ժողովուրդին համար չարագործութիւններուն դիմադրելու, հաւատքի եւ ազգի համար հերոսական պայքարի խորհրդանիշ է, որուն ծարաւը սերունդներուն փոխանցել է ոչ միայն հայրենիքի սէր, այլեւ ազգային ինքնութեան պահպանում:
Սոյն նպատակով բարձր հովանաւորութեամբ Ն.Ա.Գ.Տ.Տ. Ռաֆայէլ Պետրոս ԻԱ. Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկէ Հայոց Կաթողիկոս Պատրիարքին եւ կազմակերպութեամբ՝ Ս. Փրկիչ եկեղեցւոյ Ս. Ներսէս Լամբրոնացի Մշակութային Միութեան, ներկայութեամբ՝ Գերապայծառ, Գերապատիւ, Արժանապատիւ հայրերու, Զմմառեան միաբանութեան նորընծաներու, Առաքինազարդ Անարատ Յղութեան Հայ Քոյրերու Միաբաններու, կուսակցական ու միութենական ներկայացուցիչներու եւ մշակութասէր հանդիսատեսներու, Չորեքշաբթի՝ 26 Փետրուար 2025-ին երեկոյեան ժամը 8-ին, Յովհաննէս Պօղոսեան հանդիսասրահին մէջ տեղի ունեցաւ «Հաւատքի եւ Հայապահպանման ուխտ» խորագրով Վարդանանց տօնի նշում:
Օրուան յայտագիրը սկիզբ առաւ Լիբանանի, Հայաստանի եւ Արցախի քայլերգներով: Բացման խօսքով ելոյթ ունեցաւ միութեանս ատենապետ Մարալ Հարպոյեան, որ անդրադարձաւ պատմութեան զանազան փուլերու ընթացքին մղուած պատերազմներուն, ժողովրդային ապստամբութիւններուն մասին՝ Հայկէն մինչեւ Արցախ եւ տակաւին քառասունչորսօրեայ պատերազմը, որ մեր առջեւ յստակօրէն պարզ կը դարձնէ մեր ժողովուրդին ազատ ապրելու տենչը, յամառ կամքով ու հաւատքով իր ազատութեան ու հայրենի հողին ամուր ու հաստատ սէրն ու կապուածութիւնը: Ան շեշտեց, որ պատմութեան փոթորիկները չեն կրցած խորտակել, խախտել, քանդել, կործանել հայ ժողովուրդի դիմադրութեան ոգին, ոչ իսկ ճակատագրի դաժան հարուածները յաջողած են ընկճել անոր ձգտումներն ու վերիվայրումները: Հարպոյեան յիշեց. 301 թուականը՝ Հայաստանի մէջ պետական կրօնի հռչակումը, որ միանգամայն նոր ուղղութիւն եւ զարգացում տուաւ ազգային քաղաքական եւ մշակութային կեանքին, 405 թուականը՝ Մեսրոպ Մաշտոցի գիրերու գիւտը, որ Աւետարանի լոյսով շաղախեց ամբողջ հայ մշակոյթը, 451-ը՝ հայոց պատմութեան անկիւնադարձային նշանակութիւն ունեցող դէպքը, որ հայ ժողովուրդը արեան մկրտութեամբ իր կեանքին մէջ ընդմիշտ ամրագրեց քրիստոնէութիւնը անոր տալով ազգային նկարագիր «Վասն Յիսուսի, վասն հայրենեաց» կարգախօսով: Ան ըսաւ, որ Վարդանանք մեզի համար ոչ անցեալ են, եւ ոչ ալ ապագայ, այլ միշտ ներկայ եւ ժամանակակից, ուստի 451-ը մեզմէ հեռու չէ բնաւ, որովհետեւ լուսաւոր կապ մը կայ մեր յիշողութեան ու արեան բջիջներուն մէջ: Կոչ ուղղեց հայ աշակերտներուն տէր ըլլալու հայոց լեզուին, պատմութեան ու մշակոյթին, մաղթեց, որ Ղեւոնդեանց ու Վարդանանց ոգին միշտ վառ մնայ բոլոր հայերուն սրտին մէջ: Բացման խօսքէն ետք, ցուցադրուեցաւ Արամ Հեքինեանի հայերէնի թարգմանուած «Վարդանանց պատմութիւնը» տեսերիզը, որմէ ետք Լիբանանահայ երգիչ Սերժիօ Ահարոնեան մեկնաբանեց «Հայեր միացէք» եւ «Զարթիր Լաօ» երգերը:
Օրուան բանախօս Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան քաղաքական ժողովի ատենադպիր Տիկ. Սեդա Խտըշեան իր տպաւորիչ, իրապաշտ, զգօն ու առինքնող ճարտասանութեամբ մեծ ազդեցութիւն ձգեց բոլոր ներկաներուն վրայ: Տիկ. Խտըշեան սկսաւ իր խօսքը հետեւեալ ձեւով. «Հաւատքը նոր օրերու փորձաքարի դիմաց. Վարդանանքը հաւատքի տօնակատարութեան ազգային օր է, տասնհինգ դարէ ի վեր կը նշենք եւ ամէն տարի անշեղօրէն կ’արտայայտենք մեր հիացումն ու ակնածանքը այն խորունկ հաւատքին համար, որ Վարդան եւ վարդանանք ցուցաբերած են 451 թուականին: Այս առթիւ մենք մեզի հարց կու տանք՝ ինչի՞ կը ծառայեն այս նշումները, եթէ ոչ ներհայեցողութեան առիթի, չափելու մեր հաւատքի զօրութիւնը ոչ միայն քրիստոնէական արժէքներու իւրացումին, այլ այն բազմաթիւ ճակատներու վրայ մղուած մարտահրաւէրներուն, որոնք կը սպառնան մեր կեանքի բազմաթիւ ոլորտներուն եւ կը չափեն մեր հաւատքին անխորտակելիութիւնն ու կամքին դիմադրականութիւնը: Հաւատքն ու կամքը Վարդանի երկու հզօր ստորոգելիներն են...»: Ան շարունակեց խօսքը նկարագրելով Վարդան Մամիկոնեանը իբրեւ հայ ազգային եւ մարդկային հաւատքին անկրկնելի տիպար, որուն զոհաբերումով ու արի կեցուածով ոչ կրցաւ ըսել թշնամիին... Տիկ. Սեդա հարց տուաւ, թէ ինչն է այսօր տակաւին մեզի կը շարունակէ ներշնչել վարդանանց խորհուրդը, պատասխան տալով ըսաւ. «թուրքը, սիրելիներ, թշնամին, որ տակաւին իրականութիւն է մեր կեանքին մէջ, աւելի քան եօթը դարեր ետք, տարբեր ճակատներու վրայ, եւ այսօր ազերին, որպէս զինակից ունենալով կը շարունակէ մեզ սպառնալ մեր հայրենիքին, մեր պատմութեան, մեր մշակոյթին, մեր լեզուին ու մեր գոյութեան: Եւ ահա վարդանանքի խորհուրդէն կը բխին անժամանցելիօրէն մեր ազգային նպատակներուն կառչելու յանձնառութիւնն ու անսասան պահելու ո՛չ միայն քրիստոնէական հաւատքն ու եկեղեցին, այլ գերեվարուած Արարատը տուն բերելու յանձնառութիւնը... Հայոց ցեղասպանութեան 1,5 միլիոն նահատակներուն արեան գինը պահանջելու յանձնառութիւնը... Չյուսահատելու յանձնառութիւնը... Արցախի վերատիրանալու յանձնառութիւնը...»: Շարունակելով աւելցուց, որ վարդանանք կը շարունակեն հասնող սերունդները ոգեւորել ու ներշնչել պայքարի ոգին, հայու անպարտելի ոգին, յաղթանակներու հաւատացող ոգին, մեր գոյութեան յաւերժականութիւնը երաշխաւորող ոգին թէկուզ տարիներ ետք հասնելու համար Արարատի սրբազան կատարին: Ան վարդանանց ժամանակաշրջանի կացութիւնը կապեց այսօրուան մեր իրականութեան հետ՝ դէմ դնել թշնամիին ու անհաւասար պատերազմի մէջ ներքաշուիլ, թէ ենթարկուիլ անոր եւ հետզհետէ կորսնցնել մշակոյթ, ինքնութիւն, հող, հայրենիք առանց արիւն թափելու հանգիստ ապրիլ... Կոչ ուղղեց, որ մեր մէջէն հանենք պարտուածի եւ տկարի հոգեբանութիւնը, հաւատանք մեր ուժին, ստեղծագործ աստուածատուր տաղանդին, ազգային միասնականութեան շուրջ ամրացած ինքնավստահ յաղթելու հաւատքով ներշնչուած դառնանք հաւաքական ուժ, սոյն կոչին հաստատ գործելը հիմնաւորեց տալով պատմութենէն Բագրատունեաց հարստութեան հիմնադրութեան եւ Մայիս 28-ի Հանրապետութեան կերտման օրինակները: Անդրադարձաւ վարդանանց պատերազմի շարունակուիլը այսօր եւս սփիւռքի մէջ՝ հայ դպրոցը եւ հայ աշակերտը հայ պահելու ահեղ ճակատամարտը, բջիջայիններու վրայ լատինատառ գործածութեան վտանգին մասին անդրադարձաւ եւ զգաստութեան կանչեց բոլորը, որ տէր կանգին մեսրոպեան ոսկեղնիկին, մշակոյթին, պատմութեան, ինքնութեան պահպանման:
Բանախօսութենէն ետք օրուան յայտագիրը հարստացուցին Կարէն Գազանճեան՝ իր անզուգական ձայնով, եւ Վերոնա Ռուսիալեան՝ իր դաշնամուրի տաղանդաւոր նուագով, որոնք «Երեւան Էրեբունի» եւ «Հիմի էլ լռենք» երգերու հրապուրիչ կատարողութեամբ հայրենի սիրով լեցուցին ներկաները: Մեսրոպեան վարժարանի «Շուշի» պարախումբը, պարուսոյց Աւօ Գարաքէշիշեանի ստեղծագործ բեմադրութեամբ, ներկայացուց օրուան խորհուրդը ներկայացնող կենդանի պատկեր-պար, որուն յաջորդեց Աւետիք Իսահակեանի «Ռազմակոչ» բանաստեղծութեան ասմունքը՝ Տիկ. Անի Սարաֆեան Եփրեմեանի հմուտ ու տպաւորիչ կատարողութեամբ:
Սրտի խօսքը փոխանցեց Ս. Փրկիչ եկեղեցւոյ ժողովրդապետ Հ. Սահակ Վրդ. Քէշիշեան, որ յիշեց Աստուածաշունչի այն դրուագը, որ երբ Յիսուս Գեթսեմանէի պարտէզի մէջ կ’աղօթէր, իր աշակերտները կը քնանային, Յիսուս երեք անգամ մօտեցաւ իրենց եւ խնդրեց արթուն մնալ եւ աղօթել, համեմատական մը կատարեց ըսելով, որ մեր հայրենիքը երբ մեզ կը կանչէ, մենք տակաւին կը քնանանք: Ան նմանցուց մեր հայրենիքը Յիսուսին, որ կը չարչարուի, կը խաչուի, եւ յոյս յայտնեց, որ օր մը այն հասնի հրաշափառ յարութեան: Մէջբերեց Յովհաննէս Պօղոս Բ.ի խօսքը, որ կ’ըսէ. «Եթէ կ’ուզես աղօթել հայերէնը աղօթքի լեզուն է», եւ յայտնեց, որ միշտ փառք կու տայ հայ ըլլալուն եւ հայերէն խօսելուն... Ցոյց տուաւ Վարդանի նկարը, որուն մէկ ձեռքը խաչ բռնած է, իսկ միւսին՝ սուր, խաչին խորհրդանիշը հաւատքն է, իսկ հայապահպանումը՝ այդ սուրն է, որ այսօրուան մեր գրիչն է, հայատառ գրիչը, որուն միջոցաւ պիտի պայքարինք սփիւռքի մէջ մեր ինքնութեան պահպանման, ուր երբ հայրենիք չկայ մեր արմատները ամուր կարելի է պահել միայն հայոց լեզուի, հայերէնի միջոցաւ, նոյնիսկ եթէ հայ ըլլանք եւ հայկականութեան շունչ ոգի ունենաք, բաւարար չի նկատուիր հայապահպանման, անհրաժեշտ համարեց հայեցի դաստիարակութիւն տալ հայերէն սորվեցնելով մեր զաւակներուն... Վարդապետը մէկիկ-մէկիկ շնորհակալութիւն յայտնեց բոլոր արուեստագէտները, որոնք սիրայօժար իրենց մասնակցութիւն բերին այս տօնակատարութեան եւ ազգային շունչով ու ոգիով լեցուցին բոլոր ներկաները, յատուկ գնահատական խօսք ալ ուղղեց օրուան բանախօս տիկ. Սեդային: Ան կոչ ուղղեց բոլոր ղեկավարներուն, որ միասնակամ ուժ դառնան առանց խտրութիւն դնելու համայնքային, միութենական, կուսակցական կամ դաւանական պատկանելիութեան, այլ հայ անունով, միասնական ուժով պահենք մեր քրիստոնէական հաւատքն ու ազգային ինքնութիւնը: Հայր Քէշիշեանը աւարտին հրաւիրեց Ն.Ա.Գ.Տ.Տ. Ռաֆայէլ Պետրոս ԻԱ. Կաթողիկոս Պատրիարքի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկէ Հայոց ներկայացուցիչ՝ Գերյարգելի Մեսրոպ Ծ. վրդ. Թոփալեանին յայտագիրը փակելու պահպանիչով: Հայր Մեսրոպ ըսաւ, որ հաւատքի եւ հայապահպանման ուխտ կատարելու լաւագոյն ձեւը աղօթքն է, քանի որ աղօթասէրը ազգասէր է, աղօթողը հրաշք գործող հայրենասէրն է, բայց նաեւ պիտի երգենք պիտի կռուինք, պիտի պայքարինք, պիտի խօսինք հայերէն... Հաւատքը ունենալու ու ապրելու համար ան, եկեղեցի երթալու, պատարագի մասնակցելու, եղբայրասիրութիւնը գործադրելու կոչ ուղղեց բոլորին, ապա հրաւիրեց բոլորը յոտնկայս միասնաբար երգելու «Տէրունական աղօթքը» եւ փակեց պահպանիչով:
ԴԻՒԱՆ Ս. ՓՐԿԻՉ ԺՈՂՈՎՐԴԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ
Ս. ՆԵՐՍԷՍ ԼԱՄԲՐՈՆԱՑԻ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՄԻՈՒԹԵԱՆ
