23.09c
Երեվան
երք, օգս 20
Քառասուն օրեր առաջ մեզմէ առ յաւէտ հեռացաւ Պայծառ Գարագաշեանը։
Օրերս հանգուցեալին մասին յատուկ էջ մը պատրաստած է Պէյրութի «Ազդակ»ը, ուրկէ ալ ընտրեցինք հանգուցեալի յիշատակը յաւերժացնող եւ Սելլա Թնճուկեանի գրչին պատկանող գրութիւնը։
Պայծառ Արզումանեան-Գարագաշեանը բազմատաղանդ եւ հանրածանօթ անձնաւորութիւն մըն էր Համազգայինի թատրոնի եւ պարարուեստի կեանքին մէջ, սակայն անոր հետ իմ անձնական առաջին ծանօթութիւնս կու գայ պատանեկութեանս օրերէն:
1960-ական թուականներուն Զաւարեան աշակերտական միութիւնը սովորութիւն ունէր մասնակցելու Պէյրութի ամերիկեան համալսարանի կազմակերպած Ֆոլք տենսի միջազգային պարերու մրցումին, ուր բազմաթիւ այլ խումբեր եւս կը ներկայանային, եւ բոլորը պարտադիր կը պարէին նոյն պարը, նոյն երաժշտութեամբ:
Այս շատ ժողովրդականութիւն ունեցող մրցումը տեղի կ՛ունենար ամէն տարի, մայիս ամսուն, Պէյրութի ամերիկեան համալսարանի ֆութպոլի դաշտին վրայ:
Զաւարեան աշակերտական խումբին պատրաստութեան պատասխանատուները երկու երիտասարդ պարուսոյցներ էին` գեղադէմ եւ բարեձեւ Պայծառ Արզումանեան-Գարագաշեանը, որ պատասխանատուն էր աղջիկներուն, իսկ տղոց` Վռամ Եղբայրեանը:
Մենք` խումբ մը ճեմարանականներ, բոլորովին անփորձ, պարզապէս ժամանակ անցընելու համար ներկայացանք ժողովրդային տուն (Դաշնակցութեան քաղաքի ակումբը), ուր ընտրութիւն տեղի պիտի ունենար:
Շատ մը հայ աշակերտներ եւս եկած էին` յուսալով մաս կազմել այս պարախումբին:
Պայծառ եւ Վռամ շատ լուրջ կերպով ընտրութեան ձեռնարկեցին եւ ընտրեցին միայն 12 զոյգ:
Կարճ ժամանակի մը մէջ Պայծառին եւ Վռամին ցուցմունքներուն շնորհիւ` խումբը տիրապետեց զանազան եւրոպական, մէկ հայկական եւ մէկ արաբական պարերու:
Այսօրուան պէս կը յիշեմ Պայծառին ժպտադէմ դէմքը, վայելուչ «queue de cheval» մազերը, փորձերու քաջալերանքը, յարատեւութիւնը:
– Հայտէ՛ աղջիկներ,- կ՛ըսէր ան,- այսօր փորձերը տարբեր պիտի ըլլան, այլեւս փորձ չէ, այլ սեպեցէք, որ հանրութեան առջեւ կը պարէք:
Պայծառ եւ Վռամ շաբաթներ հսկեցին, ուղղեցին` խումբին ձեռքերու շարժումները, գլուխներու ուղղութիւնը, շարքերու ճշգրտութիւնը. այսօր կ՛անդրադառնամ, որ միայն 15-16 տարեկան ըլլալու էինք, սակայն անոնց եռանդը, վճռակամութիւնը, հայ պարախումբ մը ներկայացնելը պատուի հարց էր:
Է՜, իրենց պարուսոյցին վարկը պէտք էր պահել, մեզմէ առաջ միշտ խլած էին այս դաշտահանդէսի մրցումներուն առաջնութիւնը եւ կը կարծեմ, թէ կարճ ժամանակի մը մէջ մենք ալ, մեր կարգին, տուինք մեր լաւագոյնը:
Հանդիսութեան օրը Պէյրութի ամերիկեան համալսարանի հայ ուսանողները ողողած էին դաշտը. քաջ գիտէին, որ Զաւարեան աշակերտականի պարախումբը պիտի շահի առաջնութեան մրցանակը, եւ երբ հայկական տարազներով մուտք գործեցինք դաշտ, հուռռա՛ներով դիմաւորուեցանք եւ, ըստ ակնկալութեան, շահեցանք մրցումը:
Յիշողութեանս մէջ պարի փորձերը աւելի ցայտուն կը պատկերուին, քան` այդ օրը:
Պայծառ Գարագաշեանին շնորհիւ երբ մաս կազմեցի Զաւարեան աշակերտական պարախումբին, կրնամ ըսել շատ հաճելի ընկերային մթնոլորտ մը վայելեցի, բայց այսօր հարց կու տամ ես ինծի` այդ երիտասարդ տարիքին Պայծառ ուրկէ՞ իւրացուցած էր այդքան տարբեր պարատեսակներ…
Վալսի համաչափութիւն ու սահունութիւն, փոլքայի կշռոյթ եւ պտոյտներ, ռուսական զիկան, արեւմտեան սքուեր տենսի աղջկանց եւ տղոց տեղերու փոխանակում, խաչաձեւում, արաբական տապքէի շարժուձեւեր, ուսերու խաղ, հայկական աղջկանց պարի նազանք:
Լիբանանի մէջ այդ թուականներուն չեմ կարծեր, թէ այդպիսի միջազգային պարերու դպրոց մը գոյութիւն ունեցած ըլլար:
Պայծառին եւ Վռամին շնորհիւ` Զաւարեանի աշակերտական խումբի մէջ մարզուեցան հայ տղաք ու աղջիկներ, որոնք նաեւ բազմիցս տիրացան ֆոլք տենսի առաջնութեան:
Կրնանք ըսել, որ Պայծառ Գարագաշեան տոքթոր եւ տիկին Աբրահամեաններու պարախումբերու նախաքայլ դնողներու աջակից եղաւ, մենապարուհի` Համազգայինի «Քնար» պարախումբին, տիրապետեց զանազան ազգերու պարարուեստին:
Կեանքի գոհունակութեան գաղտնիքը բնազդ էր Պայծառին մէջ: Ան սիրով պարարուեստը փոխանցեց սերունդներու, իսկ իր պարի եւ թատերական տաղանդով երկար տարիներ մնաց Համազգայինի «Քնար» պարախումբի եւ «Գասպար Իփէկեան» թատերախումբի բեմերուն վրայ:
Յիշատակդ վառ կը մնայ, սիրելի՛ Պայծառ:
Սելլա Թնճուկեան
