image

Ղարաբաղեան հարցը դարձեալ փակուղի մտած է. Ա. Իսկանտարեան

Ղարաբաղեան հարցը  դարձեալ  փակուղի մտած է. Ա. Իսկանտարեան

Կարծիքը, որ ղարաբաղեան խնդիրը պէտք է լուծուի ատրպէյճանական պետութեան մէջ` յարգելով Լեռնային Ղարաբաղի հայերուն իրաւունքները, միշտ ալ գոյութիւն ունեցած է: Ուրիշ բան, որ այդ երբեք չէ ստացուած: 2020 թուականի պատերազմի արդիւնքներէն կ'երեւի, որ Ատրպէյճանը պատրաստ չէ երթալու այդ ճանապարհով:

 

«Այն, ինչ հիմա կայ ղարաբաղեան գործընթացում, փակուղի է, եւ այն կը պահպանուի: Թէ որքան հեռու այն կը գնայ եւ որքան կը պահպանուի, կախուած է բազմաթիւ չափորոշիչներից` հայկական պետականութեան վերականգնումից մինչեւ ուքրանական պատերազմ: Բայց պատկերացնել, որ այդ խնդիրը մօտ ապագայում կարող է լուծուել ինչ-որ դիւանագիտական ակտիւութեան արդիւնքում, բարդ է»: Այս մասին ըսաւ Կովկասի հիմնարկի տնօրէն, քաղաքագէտ Ալեքսանտր Իսկանտարեանը:

 

Ատրպէյճանը պատրաստ չէ փոխուելու

Կարծիքը, որ ղարաբաղեան խնդիրը պէտք է լուծուի ատրպէյճանական պետութեան մէջ` յարգելով Լեռնային Ղարաբաղի հայերուն իրաւունքները, միշտ ալ գոյութիւն ունեցած է: Ուրիշ բան, որ այդ երբեք չէ ստացուած: 2020 թուականի պատերազմի արդիւնքներէն կ'երեւի, որ Ատրպէյճանը պատրաստ չէ երթալու այդ ճանապարհով:

«Ինչպէ՞ս կարող է ԼՂՀ-ում ապրող բնական ղարաբաղցին խօսել Ատրպէյճանի տարածքում իր իրաւունքների պահպանման մասին, եթէ Ատրպէյճանի կողմից հէնց նոր բռնագրաւուած տարածքներում հայ չի մնացել: Նրանք կա՛մ սպանուել են, կա՛մ վռնտուել», նշեց փորձագէտը:

Ատրպէյճանի մէջ դեռ կայ դրոյթ, ըստ որուն հայը չի կրնար յայտնուիլ Ատրպէյանի մէջ:

«Իրաւունքների ինչ պահպանման մասին կարող է խօսք լինել, եթէ Ատրպէյճանի բարձրագոյն պաշտօնեաներից լսում ենք, որ Ատրպէյճանի թշնամին Հայաստանը կամ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութիւնը չէ, այլ հայերը` որպէս ցեղային խումբ», շարունակեց Իսկանտարեանը:

Այս իրավիճակի մէջ նման լուծում հնարաւոր չէ պատկերացնել: Իսկ որոշ մարդիկ կրնան նման մօտեցում ունենալ, որովհետեւ կը տեսնեն, որ այդ հարցը այլ կերպ լուծել չի ստացուիր, քանի որ Ատրպէյճանը կ'ըս` խնդիր չկայ, Ղարաբաղ չկայ եւ այլն:

 

Թոյլ աշխատող թեզեր

Ելլելով վերոգրեալէն, պէտք է փորձել խնդիրը այլ կերպ լուծել, եւ այդ տարբերակներու մէջ մարդիկ պիտի կարենան փորձել ներգրաւել որոշ թեզեր, նոյնիսկ եթէ անոնք վատ կ'աշխատին:

Ղարաբաղեան հիմնախնդիրի կարգաւորման պարագային, սկսեալ անոր սկիզբէն, բոլոր թեզերը շատ թոյլ աշխատած են:

«Կարելի է նաեւ միւս կողմից նայել` իսկ ի՞նչ է, այսօր իրատեսակա՞ն է խօսել այն մասին, որ ԼՂՀ-ն պէտք է ընդունուի Ատրպէյճանի կողմից որպէս անկախ պետութիւն` այդ սահմաններով եւ Հայաստանի հետ այն հաղորդակցութեամբ, որը կապահովի իր անվտանգութիւնը: Այնքան էլ իրատեսական չէ», կը կարծէ փորձագէտը:

Շատ կարեւոր չէ, թէ ինչ դրուած  է սեղանին, այնտեղ հիմա դրուած են տարբերակներ, որոնք շատ վատ կ'ապահովուին` Հայաստանը պարզապէս չի կրնար կատարել Ատրպէյճանի պահանջած որոշ բաներ, եւ հակառակը:

 

Դիւանագիտութիւն, նպատակադրում եւ պետութիւն

Ամենակարեւոր խնդիրը քաղաքագէտը կը տեսնէ պետութեան անկախութեան մէջ, այն բանի մէջ, որ Հայաստանը այսօր այնքան ալ մեծ հնարաւորութիւններ չունի պահանջներ յառաջ քաշելու, իր պայմանները առաջադրելու համար, որպէսզի համաձայնութեան հասնի:

«Երկրորդ, կարեւոր է նպատակադրումը: Բանակցութիւնների մէջ երբեմն մտնում են, որպէսզի բանակցային գործընթաց լինի, որպէսզի փորձեն պարզել հակառակ կողմի ցանկութիւնները եւ հասկանալ ինչպէս գործել: Պատճառները շատ կարող են լինել:

Պէտք է յստակ հասկանալ, թէ ինչու ես դա անում, ինչ ուժերով եւ ինչ կերպ:

Դրա համար լաւ կը լինէր ունենալ դիւանագիտութիւն, նպատակադրուածութիւն եւ պետութիւն, որը կարող է պնդել, որ իր ձայնը նոյնպէս լսելի լինի բանակցութիւնների սեղանի շուրջ: Ներկայ իրականութեան մէջ ոչ մի տերմին առանձնապէս չի աշխատում, քանի որ գործընթացը տեղից չի շարժւում»: