1.09c
Երեվան
չրք, դկտ 18
Ատրպէյճանը երկու-երեք օր առաջ պատասխանած է Հայաստանի՝ խաղաղութեան պայմանագրի նախագիծի առաջարկներուն, որ ե՛ւ առաջընթաց է, ե՛ւ իր հետ բերած է հիմնարար խնդիրներ։ այդ մասին յայտարարած է Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը 14 մարտին հրաւիրած ասուլիսին։
Ան թուարկած է հայկական կողմի ընկալումները ատրպէյճանական առաջարկներու վերաբերեալ. «Ադրբեջանը փորձում է խաղաղութեան հաստատման հնարաւոր պայմանագրի միջոցով Հայաստանին տարածքային պահանջներ ու նկրտումներ ձեւակերպել, ինչը հասկանալիօրէն կարմիր գիծ է մեզ համար։ Այդ տեքստի (բնագրի) առաջարկներով Ադրբեջանը փորձում է Լեռնային Ղարաբաղում էթնիկ զտումների կամ ցեղասպանութեան մանդատ ստանալ՝ այդ թուում ՀՀ ստորագրութեամբ։ Դա բնականաբար նոյնպէս կարմիր գիծ է»,- յայտարարած է Փաշինեան։ Վերջինիս խօսքով՝ Ատրպէյճանը կը հետապնդէ գիծ մը, որով խաղաղութեան հնարաւոր պայմանագրի կատարման երաշխիքներու համակարգ չըլլայ, որ նոյնպէս կարմիր գիծ է Հայաստանի համար։
Անդրադառնալով Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հնարաւորութիւններու մասին հարցին՝ Փաշինեան յայտարարած է՝ այդ բովանդակութեամբ խօսակցութիւն պիտի կայանայ Ստեփանակերտի ու Պաքուի մեջ. «Պրոցեսները (գործընթացները) մեզ բերում են եզրակացութեան, որ առանց միջազգային երաշխիքների ու մեխանիզմների առաջ գնալ հնարաւոր չի լինի։
Միւնխենում Ադրբեջանի նախագահն ասաց՝ կայ պայմանաւորուածութիւն, որ պիտի քննարկուի Լեռնային Ղարաբաղի հայերի իրաւունքների երաշխիքների հարցը։ Սա ինքն է յայտարարել, որից յետոյ տեղի են ունեցել հանդիպումներ, այդ հանդիպումներից յետոյ հանկարծ պարզուեց, որ Ադրբեջանը առաջարկում է քննարկել ինտեգրացիայի (համարկման) հարց, ահա այսպէս բառամթերքը մի ամսուայ մէջ փոխուեց, խնդիրը բովանդակութիւնն ու պայմանաւորուածութիւնն է ու դա չպահելու Ադրբեջանի գործելակերպը»,- նշած է Փաշինեան։
Նոր լարումի հաւանականութիւնը շատ մեծ է
Հայաստանի եւ Արցախի նկատմամբ Ատրպէյճանի նոր յարձակման հաւանականութիւնը շատ բարձր է․ ասուլիսին յայտարարած է վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը։
«Պէտք է տեսնենք Ադրբեջանի շարունակուող ագրեսիւ (յարձակողական) հռետորաբանութիւնն ու քաղաքականութիւնը, որն անընդհատ աճել է: Այն աճել է 2020թ. պատերազմից առաջ եւ յետոյ: Կարծում եմ, որ այժմ շատ մեծ է էսկալացիայի (սրացման) հաւանականութիւնը ե՛ւ Հայաստանի սահմանի երկայնքով, ե՛ւ Լեռնային Ղարաբաղում»,- յայտարարած է Փաշինեան:
Ան այս եզրակացութեան եկած է Ատրպէյճանի «աւելի ու աւելի ագրեսիւ դարձող հռետորաբանութիւնից», ինչպէս նաեւ «այլ տուեալներից»։ Ան նշած է` Հայաստանը չէ, որ կը նախաձեռնէ մագլցում եւ յարձակողական գործողութիւններ:
«Այդ է պատճառը, որ Հայաստանը որոշում կայացրեց հրաւիրել Եւրամիութեան դիտորդներին: Մինչ այդ Ադրբեջանը ցանկացած էսկալացիա բացատրում էր Հայաստանի գործողութիւններով»,- ըսած է Փաշինեան` տեղեկացնելով, որ նախորդ տարի հոկտեմբերին Փրակայի մէջ եղած է նախնական պայմանաւորուածութիւն՝ սահմանի երկու կողմերուն Եւրոպական Միութեան դիտրոդներ տեղակայելու վերաբերեալ։
«Ընդ որում, Ադրբեջանի նախագահը Ֆրանսայի նախագահի եւ Եւրամիութեան Խորհրդի նախագահի ներկայութեամբ համաձայնեց, հետագայում հրաժարուեց այդ տարբերակից», – յայտնած է Նիկոլ Փաշինեան։
Կրկնելով, որ մեծ է նոր լարումի հաւանականութիւնը՝ Փաշինեան շեշտած է, որ «շատ պատեհ կը լինի, որ Լաչինի միջանցք եւ Լեռնային Ղարաբաղ ուղարկուի միջազգային փաստահաւաք առաքելութիւն»։
ՀԱՊԿ պաշտօնի ստանձնմամբ չենք ուզեր սխալ ուղերձ յղել մեր ժողովուրդին
Անդրադառնալով ՀԱՊԿ-ի հանդէպ Հայաստանի դիրքորոշման, Փաշինեան ըսած է, որ ՀԱՊԿ-ը, ուզելով, թէ ոչ, դուրս կու գայ Հայաստանի Հանրապետութենէն ու այդ մեզ կ'անհանգստացնէ:
Ան ներկայացուցած է 2022-ին ՀԱՊԿ նախագահի հետ ունեցած զրոյցէն դրուագ մը, երբ ՀԱՊԿ նախագահը մտահոգութիւն յայտնած էր, թէ Հայաստանը կ'ուզէ դուրս գալ ՀԱՊԿ-էն, իսկ ինքն ի պատասխան մտահոգութիւն յայտնած էր, թէ ՀԱՊԿ-ն է որ կ'ուզէ դուրս գալ Հայաստանէն։
Խօսելով ՀԱՊԿ գլխաւոր քարտուղարի տեղակալի աթոռէն Հայաստանի հրաժարման մասին՝ Փաշինեան ըսած է. «Այս պաշտօնի ստանձնմամբ չենք ուզում ստացուի, որ ժողովրդին սխալ ուղերձ ենք յղում։ Եթէ դա նշանակի ՀՀ անվտանգութեան եւս մի գործօնի աւելացում, հաճոյքով կը ստանձնենք այն, եթէ դա չի նշանակում, իմաստ չենք տեսնում»,- նշած է ան։
Առանց միջազգային երաշխիքներու Լեռնային Ղարաբաղի հարցով առաջ երթալ հնարաւոր չէ
Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդի անվտանգութեան եւ իրաւունքներու հարցը պէտք է հասցէագրուի եւ հարցի առաջնային շահառուն պէտք է ըլլայ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը, եւ այդ հարցը միջազգային մեխանիզմներով պէտք է դիտարկուի Պաքու-Ստեփանակերտ հարթութեան մէջ. ասուլիսին յայտարարած է վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան։
«Մենք ասել ենք եւ ասում ենք, որ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի իրաւունքների եւ անվտանգութեան հարցը մեզ համար չափազանց կարեւոր է, դա մեր առանցքային նպատակներից մէկն է։ Մեր ընկալումը հետեւեալն է, որ ճիշդ կը լինի, որ այդ հարցի հետապնդողը, առաջնային մանդատառուն, ինչպէս եւ կայ իրականում, լինի Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը: Այս դիրքորոշման համար կան եւ օբյեկտիւ եւ սուբյեկտիւ պատճառներ: Մենք կարծում ենք, որ այդ խօսակցութիւնը պէտք է տեղի ունենայ Բաքուի եւ Ստեփանակերտի միջեւ»,-ըսած է վարչապետը:
Ան աւելցուցած է, որ գործընթացները կը բերեն եզրակացութեան, որ այստեղ ալ առանց միջազգային մեխանիզմներու եւ երաշխիքներու առաջ երթալ հնարաւոր չէ:
Փաշինեանի խօսքով՝ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդի իրաւունքների եւ անվտանգութեան շրջանակը Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը եւ կառավարութիւնը պէտք է որոշեն:
Իշխանութեան կողմէ բարձրաձայնուող «տեսանելի միջազգային մեխանիզմ»ի մասին հարցին ի պատասխան՝ Փաշինեան նշած է, որ մեխանիզմն անհրաժեշտ է՝ երաշխաւորելու Ատրպէյճանի հետ «խօսակցութեան շարունակականութիւնը», քանի որ ժամանակի ընթացքին «անվտանգութիւնը եւ իրաւունքները դարձան ինտեգրացիա»։ Ան կրկնած է՝ «չեն պատրաստաւում Ադրբեջանին Լեռնային Ղարաբաղում էթնիկ զտումների մանդատ տալ»։
2020-ի պատերազմին պարտուեր ենք, քանի որ բանակին մէջ գործեր է հինգերորդ շարասիւն
Անդրադառնալով 44-օրեայ պատերազմի պարտութեան պատճառներուն, Փաշինեան համոզում յայտնած է, որ մենք պարտուեր ենք, քանի որ բանակին մէջ գործած է հինգերորդ շարասիւն:
«Դա իմ համոզմունքն է՝ մի շարք փաստերի վերլուծութեամբ։ Առաջիկայում այդ փաստերը այնքան հրապարակային կը լինեն, որ դա տարօրինակ չի թուայ, որքան տարօրինակ է թուացել»,- նշած է Փաշինեան՝ աւելացնելով, որ ներկայիս Զինուած ուժերու 50-է աւելի զինծառայողներ կը մեղադրուին պետական դաւաճանութեան, լրտեսութեան մեղադրանքներով։
«Հայաստանում կա՞յ մարդ, որ մտածում է, թէ այդ մարդկանց գլխին գործ են սարքում»,- հարց բարձրացուցած է Փաշինեան:
Վերջինս պատմած է, որ երբ Շուշիի անկման գործով կալանաւորուած է Արցախի Պաշտպանութեան բանակի նախկին հրամանատարը (Միքայէլ Արզումանեան-խմբ), Հայաստանէն ու Լեռնային Ղարաբաղէն բազմաթիւ անձինք միջնորդած են ներողամիտ ըլլալ, կալանքէն ազատել անոր։
«Իմ ռեակցիան այն է եղել, որ՝ բա դուք չէի՞ք ասում, որ պիտի բացայայտուի ու պարզաբանուի՝ ինչ է եղել ռազմի դաշտում, ինչո՞ւ է ընկել Շուշին, ինչո՞ւ հիմա բոլորդ, որ սրեր էիք ճօճում, ուզում էք, որ գործերն առաջ չգնան»,- յայտարարած է վարչապետը։
«Ես չեմ ստորագրի մի բան, որից յետոյ չեմ կարողանայ նայել ձեր աչքերին»
Ես չեմ ստորագրեր բան մը, որմէ ետք չկարենամ նայիլ ձեր աչքերուն, ըսած է Փաշինեան, պատասխանելով լրագրողի այն հարցին, թէ արդեօք կը ստորագրէ փաստաթուղթ, որ նոր վտանգներ կը պարունակէ:
«Իմ քաղաքական թիմից, ովքեր ներկայ են եղել իմ կաբինետում 2020թ. նոյեմբերի 9-ի եռակողմ յայտարարութիւնը ստորագրելիս, գիտեն՝ ինչ պայմաններում եւ ինչ վիճակում եմ ես ստորագրել այն: Ի հարկէ վիճակս ամենակարեւորը սթափ է եղել, բայց շատ ծանր էր: Բայց ես տեսել եմ, որ այդ թղթի իրագործմամբ ՀՀ-ն եւ Լեռնային Ղարաբաղը կարողանում են իրենց շահերը հետապնդեն: Ես կը ստորագրե՞մ մի բան, որ յետոյ ձեր աչքերի մէջ չեմ կարողանայ նայել, ո՛չ, չեմ ստորագրի: Ես պրոբլեմը գիտեմ ամբողջ խորութեամբ, գենետիկ մակարդակում, ես գիտեմ նաեւ լուծումները, բայց չգիտեմ՝ կը ստացուեն այդ լուծումները: Չգիտեմ մի պարզ պատճառով՝ աշխարհում չկայ մի ղեկավար, որը գիտի՝ մի ամիս յետոյ ինչ է լինելու»,-ըսած է Փաշինեան:
Վերջինս, ինչպէս նախապէս, այնպէս ալ այս ասուլիսի ժամանակ շեշտած է, որ չկայ այնպիսի բան, որ չի գործադրուիր նիւթական միջոցներու բացակայութեան պատճառով:
