7.09c
Երեվան
հնգ, նմբ 21
Ահա այստեղ է բուն հանգոյցը: Պաքուն իր ռազմավարական գործընկերութիւնը կը խորացնէ Մոսկուայի հետ: Քննադատութիւններու բուն պատճառը այս գիծին կը վերաբերի: Համեմատութիւնը կը բնութագրէ Հարաւային Կովկասի նկատմամբ հաւաքական Արեւմուտքի մօտեցումը: Ռուսիան սպառնալիք է Ուքրանիոյ տարածքային ամբողջականութեան, իսկ Ազրպէյճանը` Հայաստանի:
Այս համեմատութիւնը շատ աւելի ուղղակի ուղերձի բնոյթով էր Ֆրանսայի վարչապետին կատարած յայտարարութիւններուն մէջ: Այնտեղ կ՛ըսուէր, որ Հայաստանի անկախութեան սպառնալիք է Ռուսիան:
Պրիւքսելեան եռակողմ հանդիպումի նախօրեակին քանի մը կարեւոր հրապարակում պէտք է նկատի ունենալ` նախանշելու համար կարեւոր հանդիպումին հետ կապուած գործընթացները:
Նախ պարզ է, որ հաւաքական Արեւմուտքի առաջադրանքը` ռուսական գործօնի տարածաշրջանին մէջ չէզոքացման առումով, կը հեռակառավարուի Ուաշինկթընէն, եւ աւելի անմիջականութեամբ Փարիզէն, ի հարկէ դերերու համակարգումով:
Եռակողմի ձեւաչափը ինքնին Պրիւքսել, Ուաշինկթըն եւ Երեւան դերերու բաշխումի եւ հաւաքական Արեւմուտքի համակարգումին մասին կը խօսի:
Այս առաջադրանքը բանաձեւուած է Ֆրանսայի արտաքին գործոց նախարարին կողմէ, իր ամերիկացի պաշտօնակիցին հետ կայացած խորհրդակցութիւններէն ետք: Ուրեմն, պաշտօնական Փարիզին համաձայն, Հայաստանի տարածքային ամբողջականութիւնը այսօր Ազրպէյճանի կողմէ կասկածի տակ կը դրուի: մտահոգութիւն կը յարուցէ հռետորաբանութիւնը Ազրպէյճանի, որ կը փորձէ կեղծ տեղեկատուութիւն տարածելով Հայաստանի վրայ բարդել մագլցումի պատասխանատուութիւնը: Հայաստանը հաւանաբար միակ երկիրն է, որ կ՛ուզէ եւ կը փորձէ խուսափիլ աշխարհի այդ հատուածին մէջ տագնապէ: Ազրպէյճան-Հայաստան այսօրուան լարուած վիճակը ֆրանսացի նախարարը համեմատած է Ռուսիա-Ուքրանիա յարաբերակցութեան հետ:
Ահա այստեղ է բուն հանգոյցը: Պաքուն իր ռազմավարական գործընկերութիւնը կը խորացնէ Մոսկուայի հետ: Քննադատութիւններու բուն պատճառը այս գիծին կը վերաբերի: Համեմատութիւնը կը բնութագրէ Հարաւային Կովկասի նկատմամբ հաւաքական Արեւմուտքի մօտեցումը: Ռուսիան սպառնալիք է Ուքրանիոյ տարածքային ամբողջականութեան, իսկ Ազրպէյճանը` Հայաստանի:
Այս համեմատութիւնը շատ աւելի ուղղակի ուղերձի բնոյթով էր Ֆրանսայի վարչապետին կատարած յայտարարութիւններուն մէջ: Այնտեղ կ՛ըսուէր, որ Հայաստանի անկախութեան սպառնալիք է Ռուսիան:
Պաշտօնական Փարիզի այս յայտարարութիւններու շարքին կը պատկանի Երեւանի մէջ Ֆրանսայի դեսպանին կատարած հրապարակումը առ այն, որ Իրանն ու Ֆրանսան պաշտպան են Հայաստանի տարածքային ամբողջականութեան: Այստեղ ալ դիւանագիտական ըսելաձեւով կ՛ընդգծուի նոյն առանցքը: Իրանը վճռական է Սիւնիքի հարցով: Աւելի ուղղակի` դէմ է առաջադրուած «միջանցք»-ին: Հաւաքական Արեւմուտքը նոյնպէս դէմ է, որ այդ ճանապարհը բացուի նոյեմբերեան համաձայնութեան տրամաբանութեամբ, որովհետեւ այնտեղ յատուկ կէտ կայ, որ կը վերաբերի ռուս սահմանապահներու վերահսկողութեան գործառոյթին: Այստեղ կը համընկնին Թեհրանի եւ հաւաքական Արեւմուտքի շահերը:
Սիւնիքի ուղղութեամբ աւելի կը յստականան պատկերացումները, երբ Երեւանի մէջ Պրիւքսելի ներկայացուցիչը պարզ դարձուց, որ Եւրոպական Միութիւնը իր անդամ պետութիւններուն հետ 120 միլիոն եւրոյէն աւելի մեծ գումար կը յատկացնէ Սիւնիքի մէջ 35 տարբեր բնոյթի ծրագիրներ իրականացնելու համար: Յաւելելով, որ Եւրոպական Միութիւնը մտադիր է աջակցիլ Հայաստանի Հանրապետութեան զինուած ուժերուն` պարզաբանելով, որ խօսքը էական աջակցութեան մասին է: Տակաւին յստակ չէ, թէ ի՛նչ էական աջակցութեան մասին է ակնարկը:
Համապատկերը աւելի կ՛ամբողջանայ այս մարզին մէջ, կարդալով լրատուութիւնը առ այն, որ դարձեալ Ֆրանսայի դեսպանը կը յայտարարէ, որ Ֆրանսան պատասխանատուութիւն կը ստանձնէ Հայաստանի նկատմամբ անվտանգութեան հարցերուն մէջ: Այս բոլորը, ի հետեւումն` Ֆրանսայի պաշտպանութեան նախարարի այցելութեան:
Էական աջակցութիւն, անվտանգային պատասխանատուութեան ստանձնում եւ նման հռետորաբանութիւն պրիւքսելեան եռակողմին ընդառաջ, պարզ կը դարձնեն, որ Պրիւքսել-Երեւան համագործակցութեան կամ համարկման նոր ձեւաչափով համաձայնագիրի մը ստորագրութեան նախապատրաստութիւններուն փուլին մէջ են եւրոպական եւ հայկական կողմերը: Թէկուզ քրէական գործերու, դատական անկախութեան եւ օրէնքի գերակայութեան վերաբերող կէտերու տարազով, այդուհանդերձ ըստ էութեան համարկումի նոր աստիճանաչափ գրանցելով:
«Ա.»
