4.09c
Երեվան
կրկ, դկտ 22
1. Ամէն շաբաթ գոհունակութեամբ, այլեւ հիացումով ու մէկ շունչով կը կարդամ «Ազդակ»-ի «Մանկապատանեկան էջ»-ը, որ մեծ ձեռնհասութեամբ կը պատրաստէ Շողիկ Տէր Ղուկասեանը: Եւ միշտ ալ զարմանքով կը հաստատեմ, թէ աշխարհի մէջ կան եղեր որքա՜՜՜ն բաներ, որ ես անգիտացած եմ, եւ հիմա երախտագիտութեամբ վերահասու կ’ըլլամ անոնց: Ոչ միայն այսպիսիները. կան տակաւին մտային հաճելի զբօսանք հանդիսացող խաղերը, որոնց կը մասնակցիմ... իմովսանն, վասնզի բոլորին չեմ յաջողիր հասնիլ ու պատասխանել:
Իր վճիտ հայերէնով, շինիչ տեղեկութիւններով ու խաղերով այս էջը, զուգադրելով օգտակարն ու հաճելին, դաստիարակած է ու կը շարունակէ դաստիարակել բազմաթիւ սերունդներ:
Գրիչը դալար, վարձքը կատար:
* * *
Այս խորապատկերին վրայ կը յառաջանայ զարմանքս ի տես 28/10/23-ի թիւին մէջ սպրդած թերիներուն, որ կը մատնանշեմ՝ մաղթելով անոնց սրբագրումը:
--Սխալ թիւեր՝ 1.9 --- 1.5 --- 0.3 --- 3.8
Ճիշդը՝ 1,9 1,5 0,3 3,8
-- Թուացող
Ճիշդը՝ թուող... թուիլ-թուած-թուող
--Անոնց հանդարտեցնելու համար
Ճիշդը՝ զանոնք հանդարտեցնելու համար. զանոնք՝ հայցական հոլով ուղիղ խնդիր հանդարտեցնելու ներգործական բային:
--Կը հագուէին մորթերով շինուած տարազներ:
Կը հագուէին բայը չէզոք է եւ ուղիղ խնդիր չ’առներ. պէտք է ըսել՝ «կը հագնէին մորթերով շինուած տարազներ»:
Միւս կողմէ՝ անտեղի է յոգնակի կիրարկել մորթերով. կը բաւէ ըսել՝ «մորթով կամ մորթէ շինուած հագուստներ»:
--Շաքարեղէններու ընկերութիւնները սկսան...
Յոգնակիի ահաւոր մսխում մը կայ «Ազդակ»-ի մէջ, որ վարակիչ է. անկէ վարակուած է այս էջը շարադրողը եւս. կը բաւէ ըսել «շաքարեղէնի ընկերութիւնները», ուր շաքարեղէն կը նշանակէ շաքարով պատրաստուած տեսակաւոր քաղցրաւենիք:
--Այս երկիրներէն եկող գաղթականներն են, որոնք այս սովորութիւնը բերին:
Որոնք բառը յարաբերական դերանուն չէ, հեետեւաբար ան չի համաձայնիր գաղթականներ-ու թիւով, յոգնակի չի դրուիր:
Հայերէնը ունի «է որ» սաստկացուցիչը, որ կը ծառայէ շեշտելու նախադասութեան որեւէ մէկ բառը, անդամը.
---ե՛ս եմ որ ըսի:
---անոնք այսօ՛ր է որ մեկնեցան:
---ծառերը գարնա՛ն է որ կը յօտեն:
---ան իր հարազատնե՛րն է որ կը մտածէ:
Պատկերացուցէք, որ վերջին օրինակին մէջ յանկարծ որոնք գրէինք՝ հետեւելով հարազատներն երեւակայական յարաբերեալին:
Նկատել նաեւ, որ «որ»-էն առաջ որեւէ ստորակէտ չդրինք ու պէտք չէ դնենք:
Եթէ քիչ մը ժամանակ տրամադրուի, ապա կարելի է ըմբռնել այս կառոյցը, որ քիչ մը... անսովոր է: Ի մտի ունենալ, որ այսպիսիները միշտ շեշտուած են, քերականական շեշտը դնենք կամ ոչ: Այդ շեշտով ալ ճանաչելի են:
2. Նոյն թիւի 3-րդ էջի հաղորդագրութեան մէջ կը կարդանք.
-- պատանիներուն մօտ յաւելեալ հետաքրքրութիւն աւելցնելու...
Հետաքրքրութիւնը պատանիի մօտ չէ որ կ’աւելնայ, այլ պատանիին մէ՛ջը:
--դասեր պիտի շարունակուին տեղադրուիլ մինչեւ յունուար...
Շարունակուիլ կրաւորական բայը իր քովը ուրիշ բայ չ’ընդունիր, յատկապէս ուրիշ կրաւորական մը:
Պէտք է ըսել՝«կը շարունակեն տեղադրուիլ»:
Այս կառոյցէն մեր մամուլը չի յաջողիր ձերբազատիլ եւ ձերբազատել ընթերցողն ալ:
3. 1 նոյեմբեր 2023-ի թիւին մէջ կը կարդանք.
--Ռըքոնքուեթ (երկու անգամ), որ ենթադրուած է ըլլալ ֆրանսերէն reconquête բառին տառադարձութիւնը: Ան կը նշանակէ «վերագրաւում» եւ կ’արտասանուի ռըքոնքեթ:
Կարելի չէ ենթադրել, թէ «Ազդակ»-ի բազմանդամ անձնակազմին մէջ մէկ հատիկ ֆրանսերէն կարդացող չի գտնուիր: Վստա՛հաբար կը գտնուի: Միայն թէ էջը շարադրողը պարտի զայն գտնել եւ ունենալ անոր դիմելու բարեխղճութիւնը:
--Թուրքիոյ կողմէ աջակցութիւն ստացող Ազրպեյճանը կը ցանկայ բնաջնջել հայերը:
Այս մանուածապատ ու ծեքծեքուն հայերէնին փոխարէն կարելի չէ՞ մեր նախնեաց բիւրեղի պէս մաքուր ոճով ըսել.
--«Թուրքիոյ աջակցութիւնը ստացող Ազրպեյճանը...»:
4. Հետզհետէ կը բազմանան ենթակայ-ստորոգիչ թուային անհամաձայնութ-եան օրինակները. ահաւասիկ՝
--Քննարկուած են...հարցերու լայն շրջանակ (անդ, էջ1):
Ուր՝ շրջանակ ենթական եզակի է, քննարկուած են՝ յոգնակի:
--Ցուցարարներու խումբ մը ներխուժած են... (անդ, էջ 8):
Ուր՝ խումբ ենթկան եզակի է, ներխուժած են՝ յոգնակի:
Ու տակաւին՝
--Թուրքիոյ ղեկավարութեան հետ տարակարծութիւններ ունինք... բայց եւ այնպէս, մենք տակաւին զանոնք կը նկատենք արդիւնաւէտ եւ օգտակար եւ պիտի շարունակենք աշխատիլ անոնց հետ (անդ, էջ 1-2):
Զանոնք-ը եւ անոնց-ը յոգնակի են եւ կը վերաբերին ղեկավարութեան, որ... եզակի է: Այլ խօսքով՝ պարտինք գրել՝ զայն եւ անոր:
Մրցոյթ 170.
***Լրացնել ասոյթը.
---Մարդ միշտ պարտի սիրել, ահա թէ ինչու պէտք չէ ամուսնանայ (Օսկար Ուայլդ):
***Փոխարինէ՛ սխալ գործածուած բառերը.
---Ան Ռուսիան մեղադրեց Հայաստանի դէմ սպառնալիքի եւ ապատեղեկա-տւութեան արշաւ կազմակերպելու մէջ:
---Միջեկեղեցական հանդիպումներուն բազում (բազմաթիւ) առիթներով յայտնած ենք մեր մտահոգութիւնները:
Նաեւ՝ «բազմիցս յայտնած ենք»:
***Վերաշարադրէ՛ հետեւեալը.
---Ան անդրադարձաւ գործողութիւններուն ոստիկանութեան, որ բերման ենթարկեց փողոց փակած քաղաքացիները:
***Սրբագրէ՛ հետեւեալին մէջ առկայ առոգանական սխալ մը.
---Մեր յարաբերութիւններուն մէջ դառնացած եւ դաւաճանուած զգացա՞ծ ենք կարծեցեալ բարեկամներէ:
Ճիշդ պատասխանած են՝ Գէորգ Եազըճեան (5), Գեղամ Խաչատրեան (7), Ցոլակ Ապտալեան (4), Համբարձում Յարթունեան (3)
Մրցոյթ 171.
***Վերաշարադասէ հետեւեալը.
---Մշակութային քաղցը Մասիսի երիտասարդները ստիպուած են յագեցնել Երեւանի մէջ:
***Կէտերը փոխարինէ հետեւեալներէն մէկով՝
զարմացնէ, կրթէ, յաղթէ, ուրախացնէ.
---Մի՛շտ ներէ թշնամիներուդ. ոչինչ զիրենք պիտի այնքան. . . . . . . . . .:
***Վերաշարադրէ՛ հետեւեալը.
---Պատգամաւորին եւ անոր կնոջ մեղադրանք առաջադրուած է 600.000 դոլար կաշառք ստանալու համար:
***Ինչպէ՞ս կը թօթափես հետեւեալին կրկնաբանութիւնը.
---Այսօրուընէ սկսեալ սուրիացի տեղահանուածներուն տունդարձը պիտի սկսի առաւօտեան ժամը 5-էն սկսեալ:
***Ջնջէ՛ հետեւեալին երեք աւելորդ բառերը.
---Մարդոց մեծամասնութեան համար անոնց առաջին յիշատակները կ’արձանագրուին մօտաւորապէս երեք տարեկանին շուրջ:
Արմենակ Եղիայեան
armenag@gmail.com
