-4.91c
Երեվան
ուրբ, նմբ 28
Առաջնագիծէն ողջ ու գրեթէ անվնաս վերադարձած է Երեւանի Կոմիտասի անուան պետական երաժշտանոցի սիմֆոնիկ նուագախումբի խմբավար՝ Նաթալի Գալստեանի որդին՝ երաժշտանոցի սաներէն Էտուարտ Մարգարեան։ Էտուարտը պատերազմը սկսելու յաջորդ օրը կամաւորագրուած ու գացած էր հայրենիքը պաշտպանելու, իսկ Նաթալի Գալստեանը, մայրական քնքշանքն ու սէրը հոգիին մէջ պահած, Երաժշտանոցին դիմաց բացօթեայ համերգ կազմակերպած էր, ուր հնչած էին տարբեր ժամանակներու ընթացքին ռազմի դաշտը գրուած հայ երաժիշտներու ստեղծագործութիւնները։ Համերգի մասնակիցները իրենց ուժը կը փոխանցէին բոլորին՝ զինուորներուն, բոլոր մայրերուն եւ հայ ժողովուրդին։
Տիկին Գալստեանէն հետաքրքրուեցանք, թէ ինչպիսի՞ առողջական վիճակի մէջ է որդին՝ Էտուարտը։
«Որդիս, ինչպէս եւ բազմաթիւ մեր քաջ զինուորները, ունեցած է վնասուածքներ։ Բեկորային վնասուածքներ է ստացել։ Իրենք չեն սիրում էդ մասին պատմել։ Աւելին՝ անգամ բժշկի չի դիմել, բայց անհրաժեշտութիւնը կայ, յուսամ՝ բարդ հետեւանքներ չեն ունենայ։ Անկեղծ պիտի լինեմ, ես շշմած եմ իմ զաւակի կամքից։ Էս ինչ սերունդ է՝ շշմելու հզօր։ Չգիտեմ, թէ ինչ հերոսութիւններ են անում»,- ըսաւ Գալստեան։
Նաթալի Գալստեան պատմեց, որ պատերազմի այս 40 եւ աւելի օրերու ընթացքին շատ կարճ տեւողութեամբ ու հազուադէպ հեռախօսազանգեր ունեցած է որդւոյն հետ։ Այս ողջ ընթացքին բոլորովին այլ՝ գերբնական ուժ մը արթնցած է իր մէջ ու կարողացած է դիմանալ։ Խմբավարին խօսքով՝ այդպէս էր նաեւ այն ժամանակ, երբ պատերազմի ամենալարուած օրերուն բացօթեայ համերգ կը ղեկավարէր․ «Ես հասկանում էի, զգում էի, որ պիտի նուագենք, եւ գիտէի, որ ինքը վերադառնալու է»։
Նաթալի Գալստեան ըսաւ, որ որդին չի սիրեր շատ խօսիլ ու շատ բաներ պատմել, բայց անոր աչքերուն մէջ կը տեսնէ հիասթափութիւն, որովհետեւ ինչպէս իր որդին, այնպէս ալ շատ-շատերը մինչեւ վերջին պահը ազնուօրէն կը հաւատային յաղթանակին․ «Միանշանակ, կարող եմ ասել, որ մեր տղաներն իրենց կռիւը մղել են մինչեւ վերջ, բայց այս իրավիճակում զէնքը դնել ու տուն վերադառնալու փաստն իրենց համար շատ ծանր է եղել։ Նրանք չեն համարում, որ պայքարը վերջացել է։ Այս ճակատամարտը՝ մի գուցէ, բայց այն, որ պատերազմը չի աւարտուել, իրենց համար միանշանակ է։ Միեւնոյն է, նրանք պատրաստ են իրենց հողը պահել։ Ես դա տեսնում եմ»,- ըսաւ խմբավարը։
Նաթալի Գալստեան անկեղծօրէն ըսաւ, թէ ամենաշատը անհանգստացած է, որ յանկարծ տղաներուն մօտ խոր հիասթափութիւն չառաջանայ, եւ, բարեբախտաբար, այդ չկայ։
«Երէկ ներկայ եմ եղել շատ մտերիմ մարդու զաւակի․․․ Վերջին օրը զոհուեց Շուշիում։ Ուղղակի անբացատրելի ցաւ է, երբ գրկում ես այդ զաւակի մօրը։ Ինչքա՜ն, ինչքա՜ն մայրեր չդիմաւորեցին իրենց որդիներին։ Մենք պարտաւոր ենք ապրել ու շարունակել այդ զաւակների պատգամը, որը իրենք չհասցրին»,- ըսաւ Գալստեան։
Խմբավարը նշեց, որ առաջիկային, հայ հանրութեան նոր «վերածնունդ» կը սպասուի երաժշտութեան տեսքով։ Երաժիշտներ կը հաւաքէ եւ նոր ծրագիր ունի։ «Կարծում եմ, որ վերածնունդ պիտի լինի, եւ մենք պարտաւոր ենք ուժ գտնել մեր մէջ։ Յանձնուելու տեղ չունենք, իրաւունք էլ չունենք։ Մեծահասակ մարդիկ, որ էսպէս գլուխները կախ՝ ինչ-որ բաներ են քննարկում, չգիտեմ՝ ինչեր են ուզում անել, ուզում եմ ասել՝ ամէն մէկդ ձեր տեղում ձեր գործն արէք։ Իրաւունք չունենք հիասթափուելու, յատկապէս՝ իմ սերունդը։ Ես իմ հերթին զգում եմ մեղաւորութիւն, որ մենք չենք կարողացել ճիշդ գնահատականներ տալ որոշ երեւոյթների: Պիտի աւելի իմաստուն լինէինք, եւ իւրաքանչիւրս մեր գործը շատ աւելի խորութեամբ պիտի հասկանայինք, անէինք։ Չգիտեմ։ Այն, ինչ հիմա է կատարուում, բնական ընթացք է։ Ցաւալի թեմա է, որի մասին ես չեմ խօսում, բայց այն, որ կոտրուած ենք, դա հաստատ է»,- ըսաւ Գալստեան։
Նաթալի Գալստեան իր որդւոյն վերադարձի մասին գրառում կատարած էր, եւ գրառման կից հրապարակելով անոր լուսանկարը. «Ցերեկուայ բուի պէս կոյր էինք, մա՛մ...»։ Խմբավարը մեկնաբանեց նաեւ որդւոյն, բուն ձեռքին լուսանկարն ու գրառումը․ «Տեսնելով նկարը՝ տղայիս ասացի՝ իմաստուն պիտի լինէինք բուի պէս, որոշ երեւոյթներ ճիշդ չենք գնահատել։ Տղայիս խօսքերն էլ հետեւեալն էին՝ ուղղակի կուրօրէն ենք գնացել մեր յաղթանակի յետեւից։ Այնքա՜ն էինք հաւատում, որ չէինք նկատել որոշ երեւոյթներ, որ որոշ բաներ ուղղակի կարող էին մեր գլխին գալ»։
