• 106
• 24/03/2025

Խմբագրական «Նոր Յառաջ»ի. Հայաստանի Արտաքին հետախուզութեան առաջին զեկոյցը

Յունուար 2025-ին լոյս տե­սաւ ՀՀ Ար­տա­քին հե­տախու­զութեան ծա­ռայու­թեան (ԱՀԾ) առա­ջին տա­րեկան զե­կոյ­ցը։ Սոյն ծա­ռայու­թիւնը հիմ­նադրուած է 4 Հոկտեմբեր 2023-ին. պե­տակա­նաշի­նու­թեան էական ան­կիւնա­քար մը, որուն առա­քելու­թիւնն է «պե­տու­թեան ու հա­սարա­կու­թեան սպառ­նա­ցող ար­տա­քին վտանգնե­րու կան­խա­տեսու­մը, կան­խարգի­լու­մը, հա­կազ­դումն ու պաշտ­պա­նու­թիւնը եւ քա­ղաքա­կան որո­շում­ներ կա­յաց­նողնե­րուն վստա­հե­լի, ար­ժա­նա­հա­ւատ եւ կի­րար­կե­լի հե­տա­խու­զա­կան տե­ղեկու­թիւննե­րու տրա­մա­դ­րումը»։

Մին­չեւ ԱՀԾ-ի հիմ­նադրու­թիւնը, Հա­յաս­տան կա­խեալ էր Ռու­սաստա­նի եւ ՀԱՊԿ-ի հե­տախու­զա­կան ծա­ռայու­թիւննե­րէն, ինչ որ 2020-ի պա­տերազ­մին շատ ծանր հե­տեւանքներ ու­նե­ցաւ Հայ­կա­կան բա­նակին հա­մար։ Գե­րագոյն հրա­մանա­տարու­թիւնը ան­տե­ղեակ ըլ­լա­լով Ալիեւի յար­ձա­կու­մի պատ­րաստու­թե­նէն, հայ­կա­կան կող­մը մեծ կո­րուստ­ներ ու­նե­ցաւ յար­ձա­կու­մի առա­ջին ժա­մերուն։

Մի­ջազ­գա­յին քա­ղաքա­կանու­թիւնը եր­թա­լով աւե­լի ան­կա­յուն դար­ձաւ, գի­տու­թեան յա­ռաջ­խա­ղաց­քը, ար­հես­տա­գիտու­թիւնն ու տե­ղեկա­տուա­կան նո­րարար զէն­քե­րը ստեղ­ծե­ցին նոր տե­սակի վտանգներ։

Այս մասին զե­կոյ­ցը կը նշէ. «Պե­տու­թիւննե­րու ու հա­սարա­կու­թիւննե­րու սպառ­նա­ցող վտանգներն ու ռիս­կե­րը աւե­լի ու աւե­լի բարդ, բազ­մա­շերտ ու հիբ­րի­դային դար­ձան»։

Յար­գե­լով կարգ մը տե­ղեկու­թիւննե­ր գաղտնի պահ­ելու անհրա­ժեշ­տութիւ­նը, զե­կոյ­ցը կը բաղ­կա­նայ նե­րածա­կանէ ու չորս մա­սերէ, ուր նշուած են պե­տու­թեան սպառ­նացող գլխա­ւոր վտանգնե­րը՝ ռազ­մա­քաղա­քական, տնտե­սական, տե­ղեկա­տուա­կան ու մի­ջազ­գա­յին ահա­բեկ­չա­կան։

Նե­րածու­թիւնը կը նշէ 2024-ին ԱՄՆ-էն մինչեւ Եւ­րո­պա, Ռու­սաստա­նէն՝ Հնդկաս­տան, տե­ղի ու­նե­ցած ընտրու­թիւննե­րը որոնք ընդգրկած են աւե­լի քան 4 մի­լիառ հոգի, որոնց ար­դիւնքնե­րը փո­խակեր­պած են մի­ջազ­գա­յին մի­ջավայ­րը եւ պատճառ դարձած են աշ­խարհա­քաղա­քական մեծ փո­փոխու­թիւննե­րու եւ անո­րոշու­թիւննե­րու ­ծաւալ­ման։

2023-2024 ժա­մանա­կաշրջա­նին նկատելի է պե­տու­թիւննե­րու ու անոնց ղե­կա­վարնե­րու՝ խնդիր­նե­րը քա­ղաքա­կան եւ տնտե­սական մի­ջոց­նե­րով լու­ծե­լու փո­խարէն ռազ­մա­կան լու­ծումներ ընտրե­լու կողմնո­րոշու­մը։ Յատ­կա­պէս մղուած են պա­տերազմներ հիմնուելով «պատ­մա­կան ճշմար­տութիւննե­րու» մա­սին խօսոյթներու վրայ, կամ պատ­ճա­ռաբանելով երկրի անվտան­գութիւ­նը։ Կ՚ըսուի թէ 2025-ին պի­տի շարու­նակուի այս մի­տու­մը։ Ռազ­մական գոր­ծո­ղու­թիւննե­րը աւելի յաճախ պի­տի ներգրա­ւեն միջ­նորդ, ոչ-պե­տական դե­րակա­տար­ներ։ Կը նշուի նաեւ որ պաշտպա­նու­թիւնը պի­տի դառ­նայ աւե­լի սուղ, քան յար­ձա­կու­մը։

Ռազ­մա­քաղա­քական վտանգնե­րու քննարկման մէջ Անվտան­գութեան ծա­ռայու­թիւնը Ազեր­պայճա­նի կող­մէ Հա­յաս­տա­նի վրայ լայ­նա­ծաւալ ռազ­մա­կան յար­ձա­կման հա­ւանա­կանու­թիւնը բարձր չի գնա­հատեր։ Այ­սուհան­դերձ, կը նկա­տէ, որ Ազեր­պայճա­նի կող­մէ Հա­յաս­տա­նի ան­կա­խու­թեան, ինքնիշ­խա­նու­թեան եւ տա­րած­քա­յին ամ­բողջա­կանու­թեան դէմ տար­բեր վնա­սակար խօ­սոյթնե­րու հետեւողա­կան զար­գա­ցու­մը եւ գանձատրու­մը՝ Հա­յաս­տա­նի դէմ ու­ժի կի­րարկման մտադ­րութեան «օրի­նակա­նաց­ման» դրսեւորումն է։ Այդ խօսոյթնե­րէն են այսպէս կո­չուած «Արեւմտեան Ազեր­պայճա­ն»-ը, «Հա­յաս­տա­նի ռազ­մա­կանացում»-ը, «ռե­ւանշիզմ»-ը, «Զան­գե­զու­րի մի­ջանցք»-ը։ Կը նշուի նաեւ որ Ալիեւ պի­տի շա­րու­նա­կէ աւե­լի շար­ժունակ ստո­րաբա­ժանումնե­րու պատ­րաստու­թիւնը, նոր սպա­ռազի­նու­թեան ձեռքբեր­ումը, քա­ղաքա­կան ու ռազ­մա­կան ճնշում բա­նեց­նե­լու համար։

Կը նշուի նաեւ որ ի հե­ճուկս հիմ­նա­դիր պայ­մա­նագ­րա­յին կար­գա­ւորումնե­րուն՝ ՀԱՊԿ պիտի շարունակէ մնալ անազդեցիկ՝ Հա­րաւա­յին Կով­կա­սի մէջ։

Կը խօսուի նաեւ Հա­յաս­տա­նի «կրի­տիկա­կան» (ռազ­մա­վարա­կա՞ն) են­թա­կառոյցնե­րու ապահովու­թեան մա­սին. երկրին հա­մար կը շա­րու­նա­կէ մնալ լուրջ մար­տահրա­ւէր անոնց պաշտպա­նու­թիւնը կի­բեր­յարձա­կումնե­րու դէմ, որոնք կրնան ու­նե­նալ տնտե­սական, քա­ղաքա­կան, հո­գեբա­նական ու տե­ղեկա­տուա­կան վնա­սակար ազ­դե­ցու­թիւն։

Տնտե­սական վտանգնե­րու գլուխին տակ կը նշուի, թէ 2025 թուակա­նը նա­խընտրա­կան տա­րի ըլ­լա­լով Հա­յաս­տա­նի տնտե­սական եւ հա­ղոր­դակցա­կան միջոց­նե­րու կա­խուա­ծու­թիւնը ամե­նայն հա­ւանա­կանու­թեամբ, պի­տի օգ­տա­գոր­ծուի որ­պէս արտաքին քա­ղաքա­կան ազ­դե­ցու­թեան գոր­ծիք։

Ինչ կը վերաբերի տե­ղեկա­տուա­կան վտանգնե­րուն, այս բնա­գաւա­ռին նո­րարարու­թիւննե­րը կը ստեղծեն հնարաւորութիւններ՝ ներ­քա­ղաքա­կան կեան­քին մի­ջամ­տե­լու, ինչպէս նաեւ Հա­յաս­տա­նի ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նութեան գոր­ծո­ղու­թիւնները կողմ­նո­րոշ­ե­լու։

ԱՀԾ-ի գնա­հատա­կանով՝ 2025-ին Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պետու­թեան դէմ տե­ղեկա­տուա­կան գոր­ծո­ղու­թիւն­ները ուղ­ղուած պիտի ըլ­լան ներ­քին ան­կա­յունութեան առաջացման եւ հասա­րա­կութեան բեւեռացման։

*  *  *

Ուշագրաւ ու մեծապէս ողջունելի է անցեալ երկու տարիներու ընթաց­քին կիներու կառավարական ու պե­տական բարձր պաշտօններու նշա­նակ­ման երեւոյթը։ ԱՀԾ-ն կը ղե­կավարէ Քրիստինէ Գրիգորեան. յի­շենք բարձր­աստիճան պաշտօններ վարող միւս կիներն ալ. Հայաստանի գլխաւոր դա­տա­խազ՝ Աննա Վար­դա­պետեան, Մարդ­կ­­ային իրաւանց պաշտպան՝ Անա­հիտ Մանա­սեան, Կրթու­թեան գի­տու­թեան, մշա­կոյ­թի եւ մար­զանքի նա­խա­րար՝ Ժան­նա Անդրէասեան, Ար­դա­րա­դա­տու­թեան նա­խարար՝ Սրբու­հի Գա­լեան, Ներ­քին գործոց նախարար՝ Արփինէ Սարգսեան։

Ժ.Չ

Միացիր մեզ Տելեգրամում

Սեղմել այստեղ

Միացիր մեզ Յութուբում

Սեղմել այստեղ

Միացիր մեզ Տելեգրամում

Միացիր մեզ Յութուբում

Կիսվել