• 101
• 26/12/2025

Գիրք դաշնակցական գործիչ, բժիշկ, լրագրող Ստեմելի մասին

Լույս է տեսել Գրիշա Սմբատյանի հեղինակած «­Ստեմել (Ստեփան Մելիք-Փարսադանյան). կյանքը, գործը ժամանակը» գիրքը (խմբագիր՝ Մհեր Քումունց)։ Գրքում ներկայացված է Սյունիքի իշխանական նշանավոր տոհմի զավակ, բժիշկ, լրագրող, հասարակական գործիչ Ստեփան Մելիք-Փարսադանյանի (Ստեմել) կյանքն ու գործունեությունը։

XX դարի սկզբի հայ հասարակական և քաղաքական իրականությունը արծարծվել է նաև Սփյուռքի մամուլում հրապարակված տասնյակ հոդվածներում և հուշագրություններում։  Դրանք բովանդակում են Հայաստանի առաջին Հանրապետության շրջանի և դրան հաջորդած դրամատիկ ժամանակների սակավ լուսաբանված դրվագները։ Գիրքը նախատեսված է պատմաբանների և ընդհանրապես XX դարի առաջին կեսի հայոց պատմությամբ հետաքրքրվողների համար:

Ս­յու­նի­քի հա­րա­զատ զա­վակ Ս­տե­մե­լը՝ Ս­տե­փան Մե­լիք-­Փար­սա­դան­յա­նը, ցա­վոք ան­ծա­նոթ է մեր հան­րութ­յա­նը: Թեև հազ­վա­դեպ, սա­կայն տաս­նամ­յակ­ներ շ­արունակ հնչել է նրա ա­նու­նը․ այ­դու­հան­դերձ չի ճա­նաչ­վել ՍՏԵՄԵԼ մտա­վո­րա­կա­նը, գրո­ղը, լրագ­րո­ղը, քա­ղա­քա­կան գոր­ծի­չը, բժիշ­կը, մար­տի­կը, աք­սո­րա­կա­նը, վտա­րան­դին ու ան­կոտ­րում մար­դը: Պա­տա­նե­կան տա­րի­քից լի­նե­լով ՀՅԴ հա­մա­կիր, հե­տա­գա­յում՝ կու­սակ­ցա­կան գոր­ծիչ՝ նա ժա­մա­նա­կա­կիցն ու ա­կա­նա­տեսն էր Ս­յու­նի­քում տե­ղի ու­նե­ցող մի շարք ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րի: Ն­րա հրա­պա­րա­կում­նե­րում երկ­րա­մա­սի անց­յալն է, նրա մար­դիկ, պատ­մութ­յան թա­տե­րա­բե­մում վճռա­կան դե­րա­կա­տա­րութ­յուն ու­նե­ցած ծա­նոթ ու ան­ծա­նոթ գոր­ծիչ­ներ, ո­րոնց մի զգա­լի մա­սը հե­տա­գա­յում քա­ղա­քա­կան բռնաճն­շում­նե­րի են­թարկ­վեց, ինչ­պես ին­քը:

Գրքի խմբագրի՝ Մհեր Քումունցի գրությունը

Հա­յաս­տա­նի Ազ­գա­յին ար­խի­վում Ս­տե­մե­լի «­Գործ» չկա։ Ն­րան տես­նում ենք «խմբա­կա­յին» գոր­ծե­րում: Ս­տե­մե­լի մա­սին տե­ղե­կութ­յուն­ներ հա­վա­քե­լու հա­մար օգ­նութ­յան է հաս­նում նաև ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի մա­մու­լը, ո­րի է­ջե­րում հայտ­նա­բե­րել ենք նրա հրա­պա­րա­կում­նե­րը, ո­րոնք առնչ­վում են Ս­յու­նի­քի և Ար­ցա­խի՝ տար­բեր ժա­մա­նակ­նե­րի պատ­մութ­յա­նը, ան­ցու­դար­ձին, ա­զա­տագ­րա­կան պայ­քա­րին: Հայտ­նա­բե­րել ենք նաև վա­վե­րագ­րեր, վկա­յութ­յուն­ներ, լու­սան­կար­ներ, աշ­խա­տել ենք ներ­կա­յաց­նել նրա ծննդա­վայ­րը, տոհ­մը, ան­վա­նի տոհ­մա­կից­նե­րին: Ս­տե­մե­լի հրա­պա­րա­կում­նե­րում բազ­մա­թիվ ծա­նոթ և­ ան­ծա­նոթ ա­նուն­ներ կան, ո­րոնց մա­սին, հնա­րա­վո­րութ­յան սահ­ման­նե­րում, ներ­կա­յաց­րել ենք ծա­նո­թագ­րութ­յուն­նե­րում և տ­վել պար­զա­բա­նում­ներ։ Հա­ճախ խո­րա­մուխ ենք ե­ղել նրա հի­շա­տա­կած ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րի էութ­յան մեջ, ա­ռա­ջին ան­գամ դրանց վե­րա­բեր­յալ հրա­պա­րա­կել վկա­յութ­յուն­ներ ու վա­վե­րագ­րեր: Այս ա­մե­նով հան­դերձ, սա­կայն, կան ու կլի­նեն մեզ հա­մար ան­հայտ, ան­հա­սա­նե­լի է­ջեր, նյու­թեր, վա­վե­րագ­րեր։

Ս­յու­նի­քի նո­րա­գույն պատ­մութ­յան թան­կա­գին աղբ­յուր է Ս­ՏԵ­ՄԵ­ԼԸ:

Մհեր Քումունց

Միացիր մեզ Տելեգրամում

Սեղմել այստեղ

Միացիր մեզ Յութուբում

Սեղմել այստեղ

Միացիր մեզ Տելեգրամում

Միացիր մեզ Յութուբում

Կիսուիլ