11.09c
Երեվան
հնգ, ապր 25
Թանգարաններու միջազգային քոնկրէսին Ատրպէյճան հանդէս եկած է հակահայկական ելոյթով, իբր թէ հայերը ատրպէյճանական, իսլամական, աղուանական ժառանգութիւնը վանտալիզմի կ'ենթարկեն: NEWS.am-ի հետ զրոյցի ժամանակ ըսած է ԵՊՀ մշակութաբանութեան ամպիոնի վարիչ, պատմական գիտութիւններու դոկտոր, փրոֆեսըր Համլեթ Պետրոսեան, պատմելով, որ հայկական կողմը ուզած է կանխել այդ ելոյթը, որ սակայն, այնուամենայնիւ, կայացած է:
«Թանգարանների միջազգային քոնկրէսին Ատրպէյճանը հանդէս եկաւ մի մեծ զեկոյցով, որ իբր թէ հայերն են ատրպէյճանական, մահմետական, աղուանական ժառանգութիւնը վանտալիզմի ենթարկում եւ այլն, մերոնք փորձեցին կանխել, կոշտ պատասխանել, բայց ամէն դէպքում, ինչքան ինձ հասանելի է, ատրպէյճանցիներն այդ ելոյթը ունեցել են: Ինձ համար մի քիչ զարմանալի է, որ մերոնք, երբ Ատրպէյճանը բռնագրաւել է 17 թանգարան եւ հաւաքածու, առանձին որեւէ զեկուցումով հանդէս չեն եկել, ես չգիտեմ, թէ ինչու: Ատրպէյճանի կողմից դա քաղաքականութիւն է եւ գիտական հիմնաւորուածութիւնը այդքան էլ կարեւոր չէ, անընդհատ իրենք սուտը կրկնում են, փաստեր են բերում, ինչով մենք անընդհատ զբաղւում ենք: Պէտք է համառօրէն ցոյց տալ, որ իրենք տգէտ են, խեղաթիւրում են փաստերը, ուղղակի մենք դա անում ենք աւելի ակադեմիական մակարդակով` բերելով համապատասխան փաստեր»,-ըսած է ան:
Մշակութաբանի կարծիքով` Ատրպէյճանը իր վերահսկողութեան տակ անցած հայկական մշակութային ժառանգութեան վերաբերեալ «խորամանկ» քաղաքականութիւն մը կը բանեցնէ, որով կը փորձէ հայկականը ներկայացնել աղուանական եւ այլ ծագման, ամէն ինչ չէ, որ ուղղուած է ոչնչացնելուն:
«Մեզ համար ամենադժուարը, ամենածանրը միջազգային հարթակներում Ատրպէյճանի եթէ չասեմ լպիրշ, ապա գոնէ յարձակողական պահուածքն է, ինչն իմ համար զարմանալի է, որ մերոնք չունեն: Մենք ենք տուժուել, ես չեմ ասում, որ մենք մեղքեր չունենք, բայց բացարձակապէս համեմատելի չեն, Արցախի իշխանութիւնները երբեք չեն վարել մահմետական ժառանգութիւնը ոչնչացնելու քաղաքականութիւն, իսկ իրենք հիմա ոչ միայն այդ ամէնը վարում են, այլեւ ամեն տեղ իրենք նախայարձակ են, եւ արդիւնքում եթէ ամէն ինչ չէ, ապա ինչ-որ բան շահում են: Մենք աւելի զուսպ ենք, վախվորած ենք, հպարտ չենք, կուչ եկած ենք եւ դա վերաբերում է բազմաթիւ ասպարէզներին, դա իմ գիտակցութեան մէջ չի տեղաւորւում: Ես կարծում եմ, որ մենք չպէտք է խեղճանանք եւ համապատասխան ակտիւութիւն պէտք է ցուցաբերենք»,- ըսած է Պետրոսեան:
Անդրադառնալով ատրպէյճանցիներու Շուշիի Սուրբ Ղազանչեցոց եկեղեցւոյ մէջ կատարած «վերանորոգման» աշխատանքներուն, մշակութաբանը կը կարծէ, որ փորձ կը կատարուի այն ներկայացնելու որպէս ուղղափառ եկեղեցի:
«1905, յետոյ 1918 թուականներին երբ որ Շուշիում բախումներ են եղել, հայկական կոտորած է եղել, վնասուել են նաեւ յուշարձանները եւ Ղազանչեցոցի գմբեթի վեղարը փլուել է, եւ մնացել է մէկ քառորդ կլորաւուն առաստաղը եւ մէկը ատրպէյճանցիներին յուշել է, որ դա շատ նման է ուղղափառ գմբեթին, ինչը տարրական անգրագիտութիւն է, քանի որ այն չէր կարող այդպէս նախագծուել, քանի որ ռուսական ուղղափառ եկեղեցիների գմբեթները ամբողջական գունդ են: Սա ուղղակի ծաղր է, քանի որ եկեղեցին հայկական համայնքի, բնակիչների կողմից է հիմնուել եւ զուտ հայկական է եւ այնտեղ ընդարձակ արձանագրութիւններ կան: Այսօր գիտական համայնքը փաստեր ներկայացնում է, սակայն կարծում եմ` դա բաւարար չէ»,-ըսած է ան:
Համլեթ Պետրոսեան նշած է, որ իրենք կը զբաղին Արցախի հայկական մշակութային ժառանգութեան պահպանութեան հարցերով, յատուկ կայք ունին, ուր պարբերաբար կ'անդրադառնան ատրպէյճանցիներու գործողութիւններուն:
«Մեր նիւթերը լայնօրէն օգտագործւում են զանազան միջազգային կազմակերպութիւնների կողմից, սակայն մենք ինքներս անձամբ չենք դիմում որեւէ միջազգային ատեանի որեւէ խնդրով, ուղղակի այդ նիւթերը օգտագործւում են: Կարծում ենք, որ սա աշխատանքի ճիշդ բաժանում է եւ կարծում եմ, որ յաջողութիւնները այս առումով նշանակալի են»,- եզրափակած է ան:
