13.09c
Երեվան
շբթ, մյս 10
Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի օրհնութեամբ եւ ԱՄՆ Հայոց Արեւմտեան թեմի առաջնորդ Գերաշնորհ Տ. Հովնան արքեպիսկոպոս Տէրտէրեանի աջակցութեամբ 2022 թուականի նոյեմբերի 11-13-ը Ամերիկայի Միացեալ Նահանգների Լոս Անջելես քաղաքում տեղի ունեցաւ «Լեռնային Ղարաբաղն այսօր եւ վաղը» խորագրով համաժողով, որին իրենց մասնակցութիւնը բերեցին առաջատար մասնագէտներ տարբեր երկրներից: Քննարկուեցին Արցախում հայկական մշակոյթի պահպանութեան խնդիրները, անդրադարձ կատարուեց նաեւ աշխարհաքաղաքական, դիւանագիտական եւ իրաւական հարցերին:
Լեռնային Ղարաբաղի մշակութային ժառանգութեան պահպանութեանը նուիրուած միջազգային համաժողովների շարքում այս հանդիպումն արդէն չորրորդն է:
Քննարկուեցին արցախեան 44-օրեայ պատերազմի հետեւանքով ադրբեջանական վերահսկողութեան տակ անցած հայկական հոգեւոր, մշակութային ժառանգութեան պահպանմանն ուղղուած ծրագրերը` մտահոգութեամբ անդրադառնալով յուշարձանների ոչնչացման փաստերին, ինչպէս նաեւ արձանագրելով նախկինում Ադրբեջանի` հայկական մշակութային ժառանգութեան ոչնչացման հետեւողական պրակտիկան: Նշենք, որ Ադրբեջանի վերահսկողութեան տակ յայտնուելուց յետոյ, 1997-2006 թուականներին, Նախիջեւանի ողջ տարածքում ոչնչացուեց 89 եկեղեցի, մօտաւորապէս 6000 խաչքար եւ աւելի քան 22000 տապանաքար:
Համաժողովն ընդգծեց, որ Ադրբեջանի կառավարութիւնը պէտք է դադարեցնի պատմական յուշարձաններից հայկական հետքերը վերացնող աշխատանքային խմբի գործունէութիւնը եւ թոյլատրի Իւնեսկօ-ի միջազգային մշակութային ժառանգութեան մասնագիտական ու մոնիտորինգի անկախ խմբերին եւ համապատասխան այլ կազմակերպութիւններին հետեւել Լեռնային Ղարաբաղի յուշարձանների ներկայ վիճակին: Համապատասխան շահագրգիռ կողմերը, մասնաւորապէս ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները պէտք է ապահովեն աղօթատեղիներ եւ գերեզմանատներ մուտք գործելու հիմնարար իրաւունքները:
Կազմակերպիչները խոստացան շարունակել համատեղ աշխատանքները եւ համաժողովի աւարտից յետոյ ներկայացնել գործողութիւնների յստակ ծրագիր Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում, Աւստրիայում, Ռուսաստանի Դաշնութիւնում եւ ԱՄՆ-ում կայացած համաժողովների ժամանակ բարձրաձայնուած խնդիրների ու դրանց լուծումների վերաբերեալ:
Միջազգային հանրութիւնը պէտք է անհրաժեշտ ճնշում գործադրի ապահովելու Ադրբեջանի կողմից ստանձնած միջազգային պարտաւորութիւնների կատարումը` մարդու հիմնարար իրաւունքների եւ ազատութիւնների պաշտպանութեան, ներառեալ մշակութային ժառանգութեան պահպանութեան ուղղութեամբ:
