image

Հայերը Եւդոկիայի մէջ. Հմայիչ հայուհին հայկական ձեռագործ գորգի մօտ (Լուսանկար)

Հայերը Եւդոկիայի մէջ. Հմայիչ հայուհին հայկական ձեռագործ գորգի մօտ (Լուսանկար)

Եւդոկիան (թուրք.՝ Թոքաթ, հայկական աղբիւրներուն մէջ՝ Թոխար) Փոքր Ասիոյ հնագոյն հայկական գաղթավայրերէն է։ Միջնադարուն եղած է հայ գրչութեան կեդրոն, գործած են Սուրբ Յովհաննէս Ոսկեբերան եւ Սուրբ Յովակիմ-Աննա վանքերը։ 1914 թուականին քաղաքը ունեցած է շուրջ 12 հազար հայ բնակիչ։ Գործած է 8 եկեղեցի (Սուրբ Աստուածածին, Սուրբ Երրորդութիւն, Սուրբ Քառասնից, Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչ, Սուրբ Մինաս, Սուրբ Ստեփանոս, Սուրբ Գէորգ, ինչպէս նաեւ կաթոլիկ Ս. Աւետման), Վարդանեան եւ Վարդուհեան վարժարանները, Սուրբ Աստուածածին, Սուրբ Երրորդութիւն եւ Սուրբ Գէորգ եկեղեցիներուն կից նախակրթարանները, թատերական խումբեր եւ այլն։

Եւդոկիայի մէջ հրատարակուած են «Երախայրիք» ամսագիրը, «Իրիս» կիսամեայ թերթը։ Եղած է Սեբաստիայի (Սվազ) վիլայէթի համանուն սանջակի կեդրոնը։

1915 թուականին քաղաքի եւ շրջակայ բնակավայրերու հայերը ամբողջութեամբ տեղահանուած են, մեծ մասը կոտորուած։ 1939 թուականին Եւդոկիայի մէջ բնակած է ընդամէնը 400 հայ, որոնք յետագային հեռացած են։ Եւդոկիա ծնած է 17-րդ դարու հայ տպագրիչ Աբգար դպիր Թոխաթեցին։

Լուսանկարին մէջ՝ հայուհին՝ Եւդովկիայի մէջ, 1906 թ.