image
Հրատապ լուրեր:

Նոր ժամանակների հայ առաջին պրոֆեսիոնալ դրամատիկական թատրոնը հիմնվել է Պոլսում

Նոր ժամանակների հայ առաջին պրոֆեսիոնալ դրամատիկական թատրոնը հիմնվել է Պոլսում

1861 թուականի 14 դեկտեմբերին Կ․Պոլսոյ մէջ՝ Ս․ եւ Ա․ Ալթունեան եղբայրներու ջանքերով կը հիմնուի նոր ժամանակներու հայ առաջին մասնագիտական դրամատիկական թատրոնը՝ «Արեւելեան թատրոն»-ը։

Առաջին ներկայացումը (Ռոթայի «Երկու յիսնապետներ») տեղի ունեցած է 1861 թուականի 14 դեկտեմբերին եւ նշանաւորուած է Միքայէլ Նալպանտեանի «Ազգային թատրոն Պոլսի մէջ» ծրագրային ճառով։ Թատրոնի գաղափարական հովանավորութիւնն ստանձնած էր Սվաճեանի «Մեղու» պարբերականը։ Թատերախումբը առաջին թատերաշրջանին գործած է իտալացի բեմադրիչ Ասթիի, 1862-1864 թուականներուն Զմիւռնիայի մէջ՝ դերասաններ Տ. Վարդովեանիի Մ․ Մնակեանի, ապա՝ Ս. Էքշեանի գլխաւորութեամբ։

1865-1868 թուականներուն «Արեւելեան թատրոն»-ը կոչուած է «Հայ դերասանական ընկերութիւն»՝ Ս․ Հեքիմեանի տնօրինութեամբ։ Թատրոնի խաղացանկը կազմուած եղած է տարբեր ժանրերու ու ժամանակներու փիեսներէն, մեծ տեղ գրաւած են ֆրանսական ռոմանթիքական տրաման (Վիքթոր Հիւկօ, Ալեքսանտր Տիւմա-հայր), իտալական քլասիցիզմի ներկայացուցիչներու (Պ․ Մեթասթազիօ, Վ․ Մոնթի, Վ․ Ալֆիերի), Մոլիերի գործերը եւ իտալական աւանդական սիւժէներով կատակերգութիւնները։ Հայ ազգային տրամաթուրկիայէն «Արեւելեան թատրոն»-ը բեմադրած է Մ․ Վանանդեցու «Միհրդատ»-ը, «Մեծն Ներսէս»-ը, Թովմաս Թերզեանի «Սանդուխտ»-ը, Մկրտիչ Պեշիկթաշլեանի «Արշակ Բ»-ն, Սրապիոն Հեքիմեանի «Վահրամ»-ը, Դ․ Տէր-Պօղոսեանի «Մխիթար դիւցակն»-ը։ Այստեղ սկզբնաւորուած է արեւմտահայ դերասանական դպրոցը՝ ի դէմս Ա․ Փափազեանի, Ս․ Էքշեանի, Պետրոս Մաղաքեանի, Տ. Վարդովեանի, Մ․ Մնակեանի, Հ․ Աճեմեանի, Ե․ Գարագաշեանի, Դաւիթ Թրեանցի, Թովմաս Ֆասուլաճեանի։

1869-1876 թուականներուն որոշ ընդհատումներով թատրոնը գործած է Պետրոս Մաղաքեանի գլխաւորութեամբ։ Խումբի առաջատար դերասանները եղած են Պետրոս Ադամեանը, Ա․ Հրաչեան, Աստղիկը, Դ․ Թրեանցը, Սիրանոյշը, Մարի Նուարդը։ Այս շրջանին վերջնականապէս ձեւաւորուած եւ մասնագիտական բարձր մակարդակի հասած արեւմտահայ դերասանական դպրոցը՝ ռոմանթիք-սենթիմենթալ (զգացապաշտ) եւ մելոտրամային խաղաոճի որոշակիօրէն արտայայտուած տարրերով։ «Արեւելեան թատրոն»-ը նպաստած է 1860-1870-ական թուականներուն արեւմտահայ լուսաւորական շարժման եւ ազգային-ազատագրական ձգտումներուն, զգալի աւանդ ներդրած ազգային թատերական արուեստի զարգացման մէջ։