image

Հայկական ընկերութիւնները պէտք է զգոյշ ըլլան՝ Իրանէն առաջարկ ստանալու պարագային. Իրանի հարցերով վերլուծաբան

Հայկական ընկերութիւնները պէտք է զգոյշ ըլլան՝ Իրանէն առաջարկ ստանալու պարագային. Իրանի հարցերով վերլուծաբան

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի՝ Իրանի Իսլամական Հանրապետութիւն կատարելիք յառաջիկայ այցի եւ այցէն ակնկալիքներու շուրջ «Արեւելք»ը զրուցեց Իրանի հարցերով մասնագիտացած լրագրող, վերլուծաբան Ռուբիկ Մինասեանի հետ: Քանի որ այցի օրակարգի վերաբերեալ դեռ պաշտօնական տեղեկութիւն չէ հրապարակուած, ապա Ռուբիկ Մինասեանը դժուարացաւ պատասխանել, թէ ինչ կարելի է այս պահուն ակնկալել այդ այցէն՝ նշելով, որ ինք նաեւ տեղեակ չէ, թէ Հայաստանի նոր իշխանութիւնները ինչպէս կը վերաբերին Իրանին:  «Այս պահին ինձ համար ամենաառաջնային ակնկալիքն այն է, որ հայկական բեռնատար մեքենաները, առանց խոչընդոտների, մուտք ունենան Իրան: Այն, որ մեր մեքենաները առանց արգելքների Փոթիից Պանտարապաս անխափան երթեւեկեն, բեռնափոխադրումների առումով  մեծ առաւելութիւններ կը տայ: Ինչպէս յայտնի է՝ մեր մեքենաները մինչեւ Վրաստան հանգիստ հասնում են, բայց Իրանի հարցում խոչընդոտներ կան: Երկրորդ ակնկալիքը մեր վերամշակող ընկերութիւնների հետ է կապուած: Լաւ կը լինի, որ այդ ընկերութիւնները, ասենք՝ հիւթ արտադրողները, Իրան մուտք ունենան եւ այնտեղ կարողանան իրենց արտադրանքը վաճառել, ինչը մեծ խթան կը լինի վերամշակող ձեռնարկութիւնների համար, եւ ինչը մինչեւ այսօր չկար: Նմանատիպ հարցեր կարելի է բարձրացնել Իրանի հետ»,- նշեց մեր զրուցակիցը՝ աւելցնելով, որ այցի օրակարգը ձեւակերպուելէ ետք նոր միայն հնարաւոր կ'ըլլայ խօսիլ Իրանէն աւելի յստակ ակնկալիքներու մասին:

Իսկ ի՞նչ ակնկալիքներ կրնայ ունենալ Իրանը Հայաստանէն,  հարցին Ռուբիկ Մինասեանը պատասխանեց. «Իրանը Հայաստանից շատ ակնկալիքներ կարող է ունենալ, բայց դրանք ինչքանո՞վ ձեռտնու կը լինեն Հայաստանին, ինչքանո՞վ նպաստաւոր կը լինեն Հայաստանի պետական շահի համար, պէտք է լուրջ քննարկուեն: Օրինակ, Իրանն այսօր լուրջ խնդիր ունի նաւթի վաճառքից գոյացած գումարները Իրան մտցնելու հետ: Հայաստանն այդտեղ դերակատարում կարող է ունենալ: Յայտնի է, որ այսօր Թուրքիան է կատարում այդ դերը, Արաբական Միացեալ Էմիրութիւնները հրաժարուել է այդ դերը կատարելուց, եւ  Հայաստանը կարող է ստանձնել նման դերակատարում, բայց պէտք է հարցին նայել պետական շահերի տեսանկիւնից: Այնպէս չլինի, որ նման դեր ստանձնելուց յետոյ  Հայաստանը յայտնուի ԱՄՆ-ի պատժամիջոցերի տակ, որը մեզ ձեռնտու չէ:

Իրանը մեզնից կարող է նաեւ ակնկալել, որ Հայաստանը միջնորդ հանդիսանայ իր ապրանքների վաճառքի հարցում կամ դառնայ նաւթի վաճառքի միջնորդ: Բայց սրանք նոյնպէս լուրջ վերլուծութիւններ պահանջող  հարցեր են, որոնք պէտք է ծանրութեթեւ արուեն»,-իրանեան հնարաւոր ակնկալիքներու մասին իր տեսակէտը յայտնեց Իրանի հարցերով մասնագիտացած լրագրողը:

Ինչ կը վերաբերի ամերիկեան պատժամիջոցներուն, ապա, ըստ մեր զրուցակիցին, անոնք իսկապէս մտահոգիչ են այն երկիրներուն համար, որոնք կ'ուզեն ԱՄՆ-ի հետ նիւթական եւ քաղաքական բնականոն յարաբերութիւններ ունենալ:  «Եւ եթէ ցանկացած երկրում ցանկացած ընկերութիւն յայտնւում է այդ պատժամիջոցների ցանկում՝ արդէնիսկ լաւ չէ: Մեզ համար էլ, շատ պարզ է, որ մտահոգիչ է:  Ընդհանրապէս, որքան ես տեղեակ եմ, հայկական ձեռնարկութիւններ կան, որոնք Իրանից շատ առաջարկներ են ստանում՝ տարբեր ոլորտներում համագործակցելու համար: Այս առումով ընկերութիւնները  շատ ուշադիր պէտք է լինեն, որպէսզի յանկարծ չյայտնուեն իրանական «սեւ փողերի լուացման» շղթայի մէջ: Ասենք՝ իրանական մի ընկերութիւն կարող է մեզ առաջարկել համատեղ գիւղատնտեսական մեքենայ արտադրել, բայց յետոյ փորձի մեր միջոցով «փողերի լուացում» կատարել, եթէ այդ ընկերութիւնը որեւէ կապ ունենայ Իրանի հոգեւոր առաջնորդի հսկողութեան տակ գտնուող Պահապանների փաղանգի հետ: Ընդհանրապէս Իրանում քափիթալը (դրամագլուխը), մեծ ընկերութիւնները հիմնականում Պահապանների փաղանգի ենթակայութեան տակ գտնուող ֆինանսական ընկերութիւնների ձեռքում են: Բոլոր ընկերութիւնները, որոնք համագործակցութեան առաջարկ են ստանում, պէտք է այս ամէն ինչը հաշուի առնեն, նաեւ նկատի ունենան այն, որ Իրանում չկայ «փողերի լուացման» դէմ որեւէ մեխանիզմ կամ որեւէ օրէնք:  Որեւէ մէկը վստահ չէ, որ Իրանից ստացուող գումարները մաքուր են, միւս կողմից էլ չկայ միջազգային պանքային համակարգ, որով Իրանը կարողանայ այս փողերը փոխանցել»,-նշեց  «Արեւելքի» զրուցակիցը:

Ան աւելցուցած է նաեւ, որ Իրանի հետ յարաբերութիւններու ներկայ փուլին պէտք է նկատի առնուին շարք մը կարեւոր հանգամանքներ.

«Իրանը, իմ կարծիքով, գնալով վերածւում  է տարածաշրջանում Հիւիսային Քորէայի, եւ մենք պէտք է հասկնանք, թէ ինչքանո՞վ է ձեռնտու տարածաշրջանի Հիւսիսային Քորէային նեցուկ կանգնելը: Հնարաւոր է՝ վերլուծութիւններու արդիւնքում հասնենք այն եզրակացութեան, որ  Իրանին նեցուկ կանգնելը, անկախ բոլոր վտանգներից, ֆինանսապէս մեզ ձեռնտու է: Չգիտեմ մեր կորցնելիքներից բացի դրա փոխարէն ի՞նչ կարելի է ստանալ, բայց փաստ է, որ այսօր Իրանի բոլոր հարեւանները հրաժարում են  այդ դերը կատարելուց»,-ըսաւ լրագրողը:

Քաղաքական հարցերէն Արցախեան հիմնախնդրի հանդէպ Իրանի դիրքորոշման անդրադառնալով՝ Ռուբիկ Մինասեանը նշեց, որ Արցախի հարցը կարեւոր է Իրանի իշխանութիւններուն համար, բայց անոնց՝ այս առումով ըրած յայտարարութիւնները այնքան ալ հայամէտ կարելի չէ համարել: «Անկախ նրանից, թէ ինչ իշխանութիւն կը լինի Իրանում՝ Ատրպէյճանի հետ աւելի փոքր սահմանը միշտ աւելի ձեռնտու է լինելու: Թէ՛ ներքին եւ թէ՛ արտաքին ճակատներում Իրանի յայտարարութիւնները հայանպաստ չի կարելի որակել, դրանք աւելի շուտ չէզոք յայտարարութիւններ են, երբեմն՝  մի քիչ ատրպէյճանանպաստ երբեմն՝ մի քիչ հայանպաստ: Ես այս պահին դժուար եմ համարում նաեւ այն, որ  հնարաւոր է միջազգային ասպարէզում Իրանից հայամետ դիրքորոշում կորզել»,-ըսաւ Ռուբիկ Մինասեանը: