image

Պահեր եղան, երբ ուզեցի ամէն ինչ ձգել եւ ետ Հալէպ վերադառնալ.Ամերիկա հաստատուած ՝Ալին Գազանճեան

Պահեր եղան, երբ ուզեցի ամէն ինչ ձգել  եւ ետ Հալէպ վերադառնալ.Ամերիկա  հաստատուած ՝Ալին Գազանճեան

«Արեւելք»ի հարցերուն կը պատասխանէ վեց տարիներէ ի վեր Ամերիկա հաստատուած հալէպահայ ՝ Ալին Գազանճեանը:

-Ի՞նչ պատճառով  հեռացաք ձեր ծննդավայր Հալէպէն։  

Ես Ամերիկա   հասայ 2012  թուականի  մայիսին, այսինքն երբ Հալէպի խնդիրները դեռ   չէին սկսած։   Տարհայի միջադէպը   պատահած  էր  եւ  պատանի մը իշխանութեան դէմ խօսք մը գրած էր եւ այդպիսով վիճակը բարդացած էր...։  Այդ ժամանակ ոչ մէկը կ'ակնկալէր, որ հարցերը Հալէպ կրնան հասիլ, նկատի ունենալով, որ Հալէպը կը  համարուէր Սուրիոյ իշխանութեան նեցուկ կանգնող   շրջան մը։  Այդ օրերուն էր, որ կը մտածէինք որ հարցերը   շուտով  պիտի լուծուին եւ  Հալէպը   հեռու պիտի մնայ  այդ խնդիրներէն։  Այս  բոլորը   ըսի պարզապէս նշեշլու  համար, որ  իմ Հալէպէն ելլելուս պատճառը պատերազմը չէր:

Հալէպէն դուրս գալուս պատճառը տղուս Ամերիկա ուսանիլն էր եւ այդ տարի՝ 2012-ին  ան պիտի աւարտէր   իր ուսումնառութեան   առաջին փուլը։  Ես  Ամերիկա կը հասնէի,  որպէսզի ներկայ ըլլամ  անոր աւարտական հանդէսին, միւս տղուս ալ ուսման հարցերը լուծեմ եւ աղջկաս հետ  ետ  Սուրիա վերադառնամ, բայց մտքիս մէջ ունենալով, որ աղջկաս Հալէպի մէջ դպրոցը աւարտելէն ետք, վերջնականապէս գամ եւ հաստատուիմ Ամերիկա:

Սակայն, այնուամենայնիւ չկրցայ վերադառնալ Հալէպ, որովհետեւ նախքան վերամուտը, յուլիս ամսէն արդէն հոն ալ սկսած էր վիճակը վատանալ եւ աւելի ուշ Ամերիկայէն թռիչքներն ալ կասեցուեցան եւ ես մնացի Ամերիկա:

 

-Ինչպէս հասկցանք, նախքան պատերազմը դուք արդէն որոշած էիք Ամերիկա հաստատուելու մասին, ինչո՞վ պայմանաւորուած էր այդ որոշումը:

Ամերիկան ինծի համար օտար տեղ չէր, իմ ծնողներս արդէն հոն կ'ապրէին եւ ես տարին երկու անգամ Ամերիկա կու գայի, թէ  որպէս պտոյտ եւ թէ ալ որպէս  ծնողքիս այցելութիւն։

Ամերիկա հաստատուելու փափաքս, բացի ծնողներուս հոն ըլլալէն, պայմանաւորուած էր նաեւ այն հանգամանքով, որ ես վարժ   էի  ամերիկեան կեանքին։  Չպէտք   է մոռնամ  նաեւ, որ Ամերիկան ունէր շարք մը դրական  կէտէր, որոնց ամէնէն  կարեւորը  ըստ  իս   բանբասանքի  բացակայութիւնն էր։   

 

-Անկախ այդ բոլորէն, Հալէպը նաեւ ձեր ծննդավայրն էր, այսօր վեց տարի հեռու մնալէ ետք, կարօտի զգացում չունի՞ք:

Ինծի համար Հալէպ ձգած ոչ մէկ բանս կարեւոր էր, ոչ տունս, կալուածներս, ոչ այդ հանգիստ կեանքս։ Ինծի համար այդ բոլորը երկրորդական  ուրախութիւններ էին, բայց միայն մէկ բան շատ կը կարօտնայի,  իմ ընկերուհիս, քսան տարուայ ընկերուհիս կը փնտռէի, անոր հետ   կիսած  պահերս...  բաժանումը շատ դժուար էր եւ միայն անոր համար ամէն օր անհամբեր կը սպասէի, որ օդակայանը բացուէր, որ երթամ Հալէպ,  ոչ թէ Հալէպին կարօտնալուս համար, այլ ընկերուհիիս տեսնելու համար։  Ըսեմ  նաեւ, որ   օրեր եղան, երբ  այդ   կարօտին պատճառով ես նստած լացած եմ եւ  յոյսով էի, որ Հալէպի հարցը վերջանայ եւ կը կարենամ այցելութեան երթալ եւ այդ յոյսը 5-6 տարի վերջ արդարացաւ եւ ես անցեալ տարի ամրան  դարձեալ Հալէպ գացի։

 

-Ինչպէ՞ս տեսաք Հալէպը վեց տարուան բացակայութենէ ետք:

Քաղաքին վիճակը իմ ակնկալածէս աւելի լաւ տեսայ, բայց հայկական եւ քրիստոնէական շրջաններուն մէջ զգացի որ այլազգութիւն շատցած էր։ Իմ գիտցած ժողովուրդս չկար,  նոր դէմքեր եկած էին,որոնք անծանօթ   էին  ինծի։ Ըսել  կ՚ուզեմ, որ  քաղաքի դիմագիծ լման փոխուած էր ինծի համար, եւ  ասոր վրայ կ՚աւելնար    առօրեայ   պահանջնքներու  բացակայութեան հարցը, որ  վիճակը  կը դարձնէր  անտանելի։

 

-Արդէն վեց տարիէ ի վեր Ամերիկա հաստատուած էք, արդեօք դժուարութիւններ չունեցա՞ք յարմարուելու Ամերիկայի կեանքին:

Սկզբնական շրջանին շատ դժուար էր, ամէնէն դժուարը առաջին երեք տարիներն էին, երբ սկսայ նոր մարդոց  եւ միջավայրի հետ շփուիլ։ Ինծի համար ամէն ինչ  նոր էր ու  տխուր էր, որ  Ամերիկայի մէջ     Միջին Արեւելքի   ջերմութիւնը  չկար։ Հոս   մեքենայի պէս է ամէն ինչ, մարդիկ   չոր  են,  նրբանկատութիւն չունին... սակայն   այս բոլորին ես վարժուեցայ։  

Ասոնց  վրայ   կարելի է  աւելցնել   ամէնօրեայ  մոնոթոն-կեանքը,  որ    վիճակը   աւելի դժուար կը դարձնէ... Անշուշտ առօրեայիս մէջ միշտ կը յիշէի Հալէպի կեանքը, պահեր կ'ըլլային, կ'ըսէի հիմա Հալէպ ըլլայինք, այսպէս կ'ընէինք,  բայց օրէ օր այդ յիշողութիւնները կը թեթեւնան, կը պակսին եւ  ստիպուած  կ՚ըլլաս    Ամերիկեան կեանքին վարժուելու ...   

 

-Որպէս Հալէպէն եկած անհատ, որեւէ ձեւով անպատեհութիւններ ունեցա՞ք, յատկապէս ամերիկահայ շրջանակներուն մէջ, պատմեցէք մեզի ձեր ապրած փորձառութիւնը:

Երբ Ամերիկա եկայ, բնականաբար զաւակներս հայկական դպրոց արձանագրեցի, ամերիկահայութեան հետ փորձառւոթեանս մասին այս մասով ըսեմ: Տղաս կը յաճախէ ՀԲԸՄ-ի  Մարի Մանուկեան դպրոցը, դժբախտաբար սակայն բարեգործականի Մարի Մանուկեան դպրոցը ոչ մէկ օգտակարութիւն չտուաւ Սուրիայէն եկած աշակետներուն։Միակ բանը որ կրցան ընել,   փոքր զեղջ  մը եղաւ, որ իրականութեան  մէջ մեզի համար  մեծ   օգուտ մը չէր։ Ըսեմ նաեւ, որ սուրիահայ աշակերտներուն   մեծ    տոկոսը  Ֆէրահեան վարժարան յաճախեց,  ուր առաջին երկու տարիները  բոլորովին  անվճար էին։ Տղաս,  որ բարեգործականի դպրոցը գնաց, դէպքը մը պատմեց, ըսաւ, -Մամ, շատ դժուարիս եկաւ, երբ որ դպրոցը դրամ կը հաւաքէին հալէպահայերու համար, մէկը ձեռքը գրպանը չտարաւ որ դրամ տայ, ես իմ    ունեցածս հանեցի եւ տուի Հալէպի համար: Ցաւալի է, որ Բարեգործականի Մարի Մանուկեան դպրոց յաճախող հայերուն հոգը չէր, թէ Հալէպի հայերը ինչերէ կ'անցնին, նոյնիսկ լուր չունին, բայց ինչ կրնանք ըսել, այդ ալ անձի մարդասիրութենէն առաջ կու գայ:

 

-Հիմա երբ կը յիշէք Հալէպը, Սուրիան, ի՞նչ զգացումներով կը յիշէք, ինչ զգացում ունիք այդ երկրին հանդէպ:

Չեմ գիտեր ինչ ըսեմ. Մէկ բան կրնամ ըսել,  Հալէպը աղուոր քաղաք էր, բայց  չար  ձեռքեր  աւերեցին։ Իսկ  ապագայի  մասին  չեմ ուզեր եւ ճիշդ ալ չեմ գտներ կանխատեսումներ ընել։