15.09c
Երեվան
շբթ, ապր 20
«Արեւելք»ի զրուցակիցն է Հալէպի Հ.Բ.Ը.Մ.-ի «Ադամեան» թատերախումբի դերասան, վերջին տարիներուն նաեւ բեմադրիչ Պրն. Սմբատ Երէցեանը:
Ծանօթ է մեզի, որ դուք «Ադամեան» թատերախումբի երկար տարիներու անդամ էք եւ մեծ վաստակ ունիք հալէպահայ թատերական կեանքէն ներս: Հակիրճ ձեւով կը պատմէ՞ք Ձեր թատերական կեանքին մասին, ո՞ր տարիքէն սկսած էք, ի՞նչ նուաճումներ արձանագրած էք, քանի ներկայացման մէջ խաղցած էք եւայլն:
Իմ թատերական կեանքս, մասնակցութիւնս սկսած է «Ադամեան» թատերախումբի հետ, 1987-ին, երբ 37 տարեկան էի, Պրն. Յակոբ Միքայէլեանի միջամտութեամբ եւ առաջարկով: Մէկ տողնոց դեր էր՝ Սարոյեանի «Իմ սիրտը լեռներում է»ի մէջ եւ յետոյ շարունակուեցաւ 31 տարի, որոնց ընթացքին մասնակցած եմ 30-է աւելի թատերախաղերու եւ 5-6 սուրիական ֆիլմաշարերու:
Գիտենք, որ այժմ վերջին տարիներուն հանդէս եկած էք նաեւ որպէս բեմադրիչ: Ներկայիս Ձեր մշակմամբ եւ բեմադրութեամբ` «Գայլին երգը» մանկապատանեկան ներկայացումը չորրոդն է, որ կը ցուցադրուի հալէպահայ հանդիսատեսին, մասնաւորապէս մանուկ-պատանիներուն: Ինչո՞վ պայմանաւորուած էր պատերազմի տարիներուն Ձեր բեմադրութեամբ զբաղուիլը, աւել ազատ ժամանակ ունենալու հա՞րց էր,թէ՞՝ գաղթի պատճառով, ստեղծուած բաց մը գոցելը:
Որպէս բեմադրիչ, անշուշտ բաց մը գոցելու համար էր, որովհետեւ գաղթի պատճառով այնպէս եղաւ, որ 2015-ին արդէն մեր ճանչցած մանկապատանեկան փիեսներով զբաղուող բեմադրիչ չմնաց Հալէպի մէջ, մնացածները մեծահասակներու փիեսներ կը բեմադրէին եւ անշուշտ կարելի էր մանկական փիես առաջարկել, բայց, իմ երազս էր եւ իմ ձգտումս եղած է միշտ ի սկզբանէ մանուկներով զբաղուիլ: Ես մեծերու վրայ հաւատք չունիմ, անոնք խճճուած են իրենց կեանքին մէջ եւ բան մը փոխելու պատրաստակամութիւն չունին, բայց պզտիկները պիտի մեծնան, պէտք է որ մաքուր աշխատինք հետերնին, մաքուր միտքերով, մաքուր գաղափարներով եւ հաւատք ունիմ, որ անոնցմէ որոշ տոկոս մը ճիշդ ճամբան կ'ընտրէ:
Եւ այսպիսով, ես առիթը յարմար գտայ ու որպէս արկածախնդրութիւն առաջարկեցի «Ադամեան» թատերախումբի վարչութեան, որ պատրաստ եմ փիես մը բեմադրել, մանկական կամ մանկապատանեկան, միշտ փափաքած եմ այդ մէկը եւ իրականացաւ: Արկածախնդրութիւն էր, նետուեցայ մէջը եւ փառք Աստուծոյ, ամէն անգամ որ կը դիտեմ սկաւառակը, մեծ հաճոյք կը ստանամ:
Իսկ գալով չորրորդ բեմադրութեան, այդ բեմադրութեան մասին կը նախընտրեմ չխօսիլ, յատուկ պատճառներով, որոնք չեմ կրնար բացայայտել հիմա, օր մը կրնայ ըլլալ կարենամ, բայց միւս երեք բեմադրութիւնները իսկապէս մեծ հաճոյք պատճառեցին ինծի եւ դերասաններուն եւ երեխները լաւ ընդունեցին մեզի:
Հալէպի մէջ պատերազմի պատճառով տարբեր բնագաւառներու մէջ փոփոխութիւններ տեղի ունեցան, բնականաբար վատ առումով, ի՞նչ կրնաք ըսել թատերական կենաքի մասին, այդպիսի զգալի փոփոխութիւններ եղա՞ն, ըլլայ դերասաններու, ըլլայ հանդիսատեսի առումով, հիմնական ո՞ւր կերեւային այդ փոփոխութիւնները:
Պարզ է, որ թատերական բնագաւառէն ներս եւս փոփոխութիւններ եղան, որոնցմէ հիմնականը փորձառու դերասաններու պակասն էր: Մենք մեր ուժը կեդրոնացուցինք երիտասարդներուն վրայ, որոնք մեծապէս արդարացուցին մեր սպասելիքները եւ հիմա ունինք շատ լաւ, հաճելի երիտասարդ դերասան դերասանուհիներու հատր մը, որոնք կրնան մրցիլ որեւէ թատերախումբի հետ:
Իսկ «Ադամեան» թատերախումբը պատերազմի տարիներուն չդադրեցաւ իր ելոյթներէն, զարկերու տակ փորձեր ըրինք, ելոյթ ունեցանք եւ շատ լաւ ընդունելութիւն: Ճիշդ է որ հանդիսատեսը, որպէս ժողովուրդ պակսեցաւ Հալէպի մէջ, բայց մեր հանդիսատեսը կայ, կա՛ր, կա՛յ եւ պիտի շարունակուի վստահ եմ, ինչքան ալ քիչ ըլլայ թիւը բայց մեզի հաւատացողներ եւ մեզի սիրողներ կան:
Վերջին շրջանին, ո՞ր թատերական գործիչը կամ ներկայացումը լաւ տպաւորութիւն թողուց ձեր վրայ:
Այս շրջանին, պատերազմի ժամանակ աշխատեցանք երեք բեմադրիչներու հետ, Յովհաննէս Պանտաքին, Գրիգոր Քէլէշին եւ Մանուէլ Քէշիշեանին հետ, երեքը ամէմ մէկը տարբեր ժանրի բեմադրիչ է, իրենց ընտրած նիւթերը թատերական յանձանախումբին հետ միատեղ՝ լաւ ընդունլեթուին գտաւ ժողովուրդին կողմէ, նոյնիսկ խնդրանքներ եղան, որ՝ նորէն բեմադրեցէք, շատ հաճելի էր:
Գրիգոր Քէլէշի հետ ներկայացուած փիեսը ջարդի ժաամանակուայ մասին էր, տեղահանութեան մասին, անշուշտ յատուկ ընդունելութիւն գտաւ ժողովուրդի կողմէ, սրտի խօսող փիես էր: Յովհաննէս Պանտաքին հետ խաղցուած փիեսը քոմետի փիես էր, հեղինակ Վաչէ Ատրունի, որպէս քոմէտիա շատ լաւ ընդունուեցաւ եւ նոյնիսկ պահանջուեցաւ, որ նորէն բեմադրուի, իսկ երրորդը Մանուէլ Քէշիշեանին հետ էր, «Է՜ Հալէպ, Հալէպ», իրապաշտ, ժամանակակից փիես մըն էր, որ նոյնպէս շատ լաւ ընդունելութիւն գտաւ եւ գաղութին արիւնը շարժեց:
Ի՞նչ առաքելութիւն վերապահուած է պատերազմէն նոր դուրս եկած Հալէպի թատերական գործիչներուն եւ բեմադրիչներուն :
Այս հարցումին կապակցութեամբ կարծիքս չեմ կրնար տալ, իմ գործս չէ ատի, բայց ես ինչ կը փափաքիմ, ես միշտ փափաքեր եմ, ինչպէս քիչ առաջ ըսի, եւ կը շարունակեմ փափաքիլ՝ մանկապատանեկան փիեսի բեմադրութիւն, որպէսզի ամէն տարի մեր մանուկներուն գոնէ մէկ մանկապատանեկան փիես ներկայացուի՝ հաճելի, մտածել տուող նոյնիսկ եւ նոր տարուայ հետ կապ ունեցող, որպէսզի զգան, որ այդ նոր տարին տարբեր է ամբողջ տարուայ միւս օրերէն :
Ներկայիս ինչպիսի՞ վիճակի մէջ են Հալէպի թատերական խումբերը: Ի՞նչ են անոնց գլխաւոր դժուարութիւնները:
Հալէպի մէջ ներկայիս թատերական աքթիւութիւնը կրնամ ըսել միայն «Ադամեան» թատերախումբի քով պահպանուած է, միւսները կը փափաքին, կ'ուզեն, ձգտում ունին, կը փորձն, սակայն դժուար է, տարբեր պատճառներով դժուար է, անձնակազմի պակաս կայ, երեւի քիչ մըն ալ նիւթականի հետ կապուած է, բայց աւելի կարծեմ քատրի պակասի հետ կապուած է, նոր արիւն պէտք է, ամէն միութիւններն ալ նոր արեան պակաս կը զգան, նայինք օրերը ինչ կը բերեն:
Մտադի՞ր էք Ձեր ներկայացումը Հայաստանի մէջ եւս բեմ հանել:
Անշուշտ ոչ, ես առաջին օրէն որ մտեր եմ թատերական շարժման մէջ, դէմ եղած եմ Հայաստան երթալու: Հայաստանի մէջ մենք գործ չունինք, Հայաստանի մէջ պէտք եղածին չափ թատերախումբեր կան, արուեստագէտներ կան, բեմադրիչներ կան, գրողներ կան, հոն մենք տեղ չունինք, մեր տեղը սփիւռքի մէջ է: Եթէ միութիւնները սկսին իրենց կռիւներէն դուրս գալ եւ մտածել սփիւռքի մասին, այդ ատեն կը սկսին հասկնալ, որ ինչ որ արժէքաւոր աշխատանքներ կան մշակոյթին հետ կապուած, որոնք պէտք է տարածել ամբողջ սփիւռքի վրայ, պէտք է թատերախումբ մը, որ իսկապէս կարեւոր գործ կ'առաջացնէ, կը պատրաստէ, կը ներկայացնէ, պէտք է բոլոր սփիւռքով մէկ դառնայ, ափսոս է, ափսոս է այս աշխատանքը որ կը տարուի մէկ, երկու, երեք կամ չորս ելոյթի համար, իսկապէս ափսոս է, պէտք է բոլոր գաղութները շարժել, որ իրենք կազմակերպեն հրաւէրները , իրենք կազմակերպեն եւ քաջալերեն, հնարաւորութիւն ունեցող գաղութները, որ իրենց մշակութային աքթիւութիւնը տարածեն բոլոր սփիւռքին վրայ, այդ աքթիւութիւնը շատ-շատ կարեւոր է , աւելի կարեւոր է քան միջ կուսակցական նեղ կռիւները:
