9.09c
Երեվան
շբթ, ապր 20
Արեւելքի հարցազրույցը՝ «Օրբելի» կենտրոնի փորձագետ Կարեն Վերանյանի հետ՝ վերջին իրադարձությունների շուրջ.
-Պարոն Վերանյան, հուլիսի 12-ին Ադրբեջանի զինված ուժերի նախահարձակ քայլը, ըստ որոշ վերլուծաբանների, ռազմական ինչ-որ ծրագրի առաջին քայլ էր: Եթե այդ քայլի առաջին դրվագը տապալված համարենք, ապա ի՞նչ զարգացումների պետք է սպասել։
-Ավելի շուտ հակված եմ այն տեսակետին, որ Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը դիմել է նման արկածախնդրության՝ առաջին հերթին ելնելով երկրում համավարակի հետևանքով առաջացած ու հասունացող սոցիալական դժգոհությունների ալիքը մեղմելու, հանրության ուշադրությունը դեպի ռազմի դաշտ շեղելու, արտաքին ուղղությամբ հանրությանը միավորելու շարժառիթներից։ Խոսվում է նաև Ադրբեջանում ջրային ռեուրսների սակավության հետ կապված հասունացող ճգնաժամի մասին, որը նույնպես կարելի է դասել այդ շարժառիթների շարքին։ Այն, որ Ալիևի նախաձեռնած սադրիչ գործողություններն առայսօր տապալված են, դրանում երկու կարծիք լինել չի կարող։ Այն, որ հայկական կողմը փայլուն և անթերի գործողություններ է իրականացնում տարբեր ճակատներում՝ տեղեկատվական, ռազմական, դա ևս անհերքելի է։ Ի դեպ, ապրիլյան ռազմական գործողություններից հետո այն թվացյալ հաղթանակի կարծրատիպը, որ Ալիևը փորձում էր ներարկել իր հանրության շրջանում, հայկական կողմի այս օրերի փայլուն գործողությունների շնորհիվ արմատապես ջարդվեց։
Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական ղեկավարության ձեռնարկած սադրիչ գործողությունների երկրորդ դրվագը թերևս այն պետք է լինի, որպեսզի կրած անհաջողությունները կարողանան կոծկել և հանրության առջև զեղծարարությունը որպես իրականություն ներկայացնել․ Ալիևին այս փուլում թերևս անհրաժեշտ է ապատեղեկատվության միջոցով հանրության առջև պատկեր ձևավորել, որը կկարողանա ինչ-որ կերպ արդարացնել միլիարդավոր դոլարների արժողությամբ սպառազինությունների ձեռքբերումը։ Փաստ է, սակայն, որ Ադրբեջանի զինված ուժերը մեկը մյուսի ետևից ակնհայտ պարտություն են կրում դիրքային պայքարում՝ տալով մարդկային կորուստներ, կորցնելով ռազմավարական նշանակության դիրքեր։ Մնում եմ այն կարծիքին, որ Ալիևը չի գնալու լայնածավալ ռազմական գործողությունների ճանապարհով, ինչը Ադրբեջանում ստեղծված սոցիալ-տնտեսական, համավարակային բարդ իրավիճակի համատեքստում, կարող է անկանխատեսելի գործընթացներ ու ռիսկեր առաջացնել Ալիևի իշխանության պահպանման հարցում։ Ըստ իս, ռազմական գործողությունները եթե նույնիսկ ունենան խորքայնություն, ապա շարունակվելու են գլխավորապես տեղային պատերազմի վարման սահմաններում և չեն վերածվի լայնածավալ գործողությունների։
-Ստեղծված իրավիճակը կարո՞ղ է հանգեցնել ավելի մեծ ռազմական գործողությունների, քանի որ Ադրբեջանը կարծես պատրաստ չէ էսկալացիան բացառելու բոլոր մակարդակի հորդորները։
-Նշեմ, որ չկա լայնածավալ ռազմական գործողությունների սկսման քաղաքական, տնտեսական, անվտանգային ու պաշտպանական նախադրյալները։ Չեմ կարծում, որ Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը հաշվարկել է, թե որքան կարող է տնտեսապես ու քաղաքականապես դիմակայել համավարակի պայմաններում նման սցենարի զարգացման պարագայում։ Մի բան պարզ է, որ երկարատև, այն էլ՝ ավելի մեծ ծավալի ռազմական գործողությունների հնարավորությունը ցածր է։ Դրանք թերևս կշարունակվեն տեղային, դիրքային պատերազմական գործողությունների տրամաբանությամբ, կարող են տեղափոխվել կամ զուգահեռաբար ընթանալ արցախյան կամ նախիջևանյան ուղղությամբ, սակայն կրկին ընդգրկելով հիմնականում տեղային պայքարի շրջանակ:
-Ինչպե՞ս եք գնահատում Թուրքիայի դերակատարությունը՝ ստեղծված իրավիճակում: Անկարայի կողմից դիրքորոշման հավելյալ կարծրացում կա՞, թե՞ վաղ է խոսել այդ մասին։
-Ստեղծված իրավիճակում և ընդհանրապես Թուրքիայի դիրքորոշումը, քաղաքականությունը Հայաստանի, արցախյան հակամարտության ու հայության նկատմամբ, որպես կանոն, ռիսկային է, բացասական։ Ներկա դրությամբ, Անկարան ըստ էության շարունակում է պահպանել իր քաղաքականության հակահայկական տրամաբանությունը՝ աջակցություն ցուցաբերելով Ադրբեջանին։ Թուրքիայի դիրքորոշման մեջ էական փոփոխություններ չեմ նկատում․ Անկարան շարունակելու է գաղտնի և անթաքույց աջակցություն ցուցաբերել Ադրբեջանին տարբեր ուղղություններով՝ ռազմական, քաղաքական, տնտեսական, տեղեկատվական և այլն։ Սա նորություն չէ մեզ համար, և մենք պատրաստ էինք նման արձագանքների։ Իրականում, Թուրքիան իր հայտարարությամբ ևս մեկ անգամ փաստում է, որ եթե Ադրբեջանը գտնվում է Հայաստանի հետ ուղիղ հակամարտության մեջ, ապա Թուրքիան Հայաստանի դեմ վարում է միջնորդավորված, հիբրիդային պատերազմ։
